Obični i neobični putevi nastanka imena gradskih pijaca
Nazive dobili po uglednim građanima
Autor: L.Bunčić - D.Milićević | Foto:j.vučetić | 10.03.2009. - 11:19
Većina beogradskih pijaca nazivana je prema opštini ili delu grada na kom se nalazi. Međutim, „Bajlonijeva“, „Kalenić“ i „Cvetkova“ pijaca imenovane su po imućnim Beograđanima koji su darivali svoja imanja Beogradskoj opštini i tako doprinosili razvoju svog grada.
- Skoro svi evropski putopisci, od najranijih vremena, u svojim delima neizostavno pominju beogradske pijace. Privlačila ih je jutarnja vreva, šarenilo seljačkih nošnji, ali i bogata ponuda svežih proizvoda čiji su ukus pamtili.... Prema tadašnjim običajima, na pijace su izlazili uglavnom muškarci, pogađajući se na licu mesta oko cena. Žene su tada retko izlazili iz kuće - počinje priču o gradskim pijacama Ljubica Ćorović, šef Zavičajnog odeljenja Biblioteke grada.
„Bajlonijeva“
Pijaca „Bajloni“ nazvana je po Čehu Ignjatu Bajloniju, vlasniku obližnje pivare. Sredinom 19. veka on je sa porodicom, kao emigrant, krenuo put Amerike, ali je upravo u Beogradu odustao od te zamisli. Malu ručnu pivaru otkupio je 1880. godine i na njenom mestu sagradio veliki objekat opremljen najmodernijim mašinama poznatih svetskih fabrika.
- Ugledni beogradski industrijalac Ignjat Bajloni ne samo da je sopstvenim zalaganjem značajno unapredio proizvodnju piva u Srbiji, nego je ostao i u najlepšem sećanju svojih radnika i članova njihovih porodica o kojima se starao. Tajna znamenitog beogradskog piva, nagrađenog i na Svetskoj izložbi u Parizu 1900. godine, bila je „skrivena“ u kvalitetu vode koja je korišćena pri proizvodnji, čiji se izvor nalazio upravo u krugu pivare, u dnu Skadarske ulice. Na žalost, u naše vreme ovaj izvor čiste vode, od strateške važanosti za Beograd biće jednostavno zatrpan – kaže Ljubica Ćorović iz Zavičajnog odeljenja Biblioteke grada.
Bajlonijeva pijaca izgrađena je između dva svetska rata, i najpre je radila kao kvantaš - roba se prodavala na veliko. Od 1946. godine službeno je preimenovana u „Pijaca Skadarlija“, ali ovaj naziv nije zaživeo. U pričama o ovoj pijaci pamti se i stara kafana „Šaran“, u kojoj su trgovci proslavljali dobre pijačne dane.
„Kraljica pijaca“
Prema nekim saznanjima „Zeleni venac“ je jedna od najstarijih pijaca na Balkanu. Pominje se 1885. godine, kada je Uprava varoši Beograda rešila da u gradu bude sedam stalnih fijakerskih stanica među kojima i jedna na ovoj pijaci.
- Na mestu današnje pijace početkom 19. veka nalazilo se omiljeno izletište Beograđana, kafana “Manojlova bašta” uz jezerce puno pataka. Kasnije, kada je prokopan kanal za odvodnjavnje počelo je i uređenje ovog dela Beograda. Pijaca na Zelenom vencu pominje se još 1847. godine – nastavlja Ljubica Ćorović.
Prva skupština piljara Srbije održana je baš na „Zelenom vencu“ 1918. godine. Dve godine kasnije na ovom mestu izgrađena je tržnica, za ondašnje vreme izuzetno moderna, pa ju je narod čak prozvao „kraljicom“ pijaca. Tezge su bile od drvene građe, pravili su ih sami prodavci. Roba se dopremala većinom zaprežnim kolima, a po neki prevoznik koji je imao kamion vršio je prevoz za više prodavaca. Pijaca je obuhvatala veći prostor nego sada, a on je zahvatao i površine današnje autobuske stanice gradskog prevoza. Pijaca Zeleni venac je svojim arhitektonskim rešenjem jedinstvena pijaca u Srbiji i kao takva je stavljena pod zaštitu države kao kulturni spomenik.
„Kalenića guvno“
Jedna od najvećih beogradskih pijaca, „Kalenić“, smeštena je u središtu najmanje gradske opštine Vračar. Izgrađena je 1926. godine na „Kalenića guvnu“, jednom od brojnih zadužbina predratnog beogradskog bogataša i dobrotvora Vlajka Kalenića.
- Početkom dvadesetog veka vladao je drugačiji moral i način života nego danas. Vlajko Kalenić jeste bio imućan, ali i veoma skroman, radan čovek koji je veći deo svog imanja zaveštao svome otečestvu. Nakon njegove smrti, na delu njegove zemlje, Kalenića guvnu, izgradjena je pijaca – priča Ćorović.
Vlajko Kalenić je imanje nasledio od svog oca, papudžije po zanimanju. Kao vlasnik velikog imanja na tadašnjoj beogradskoj periferiji, svu svoju imovinu zaveštao je 1907. godine u dobrotvorne svrhe, a nakon njegove smrti formiran je „Fond Vlajka Kalenića, obućara i ekonoma iz Beograda“. Sredstva su davana kao pomoć siromašnim učenicima, humanitarim i kulturnim društvima. I danas se održala tradicija da se prodajno mesto na pijaci „Kalenić“ prenosi sa oca na sina.
„Kotež kralja Petra II“
Kraj „oko Cvetka“ je naziv jednog dela Zvezdare, čije ime potiče od „Cvetkove mehane“, odnosno „Cvetkove pijace” nazvane po preduzetniku Cvetku Jovanoviću. Stara „Cvetkova pijaca” nalazila se na kraju Ulice gospodara Vučića. Na malom platou bila je postavljena zelena pijaca sa tezgama i barakama, a u blizini se nalazila i stočna pijaca. Pijaca je radila tokom celog dana i imala je stalne i sezonske piljare. Pored nje se nalazila i narodna kuhinja. Držali su je dalji rođaci „gazda Cvetka” a bila je čuvena po ovčijem kiselom mleku, čiju su recepturu ljubomorno skrivali. Tih tridesetih godina 20. veka, područje „oko Cvetka” bilo je na dalekoj, istočnoj periferiji Beograda i uprkos pokušajima da se kraj preimenuje u „Kotež kralja Petra II“, u narodu je sačuvano Cvetkovo ime.
Beogradsko naselje Đeram, ili još Smederevski Đeram, nazvano je po trošarinskoj stanici na Smederevskom putu, današnjoj ulici Bulevar kralja Aleksandra. Nešto kasnije, na tom mestu otvorena je pijaca istog imena. Pored ovih, u gradu ima još oko dvadesetak pijaca koje su imena dobijale uglavnom po opštini ili delu grada gde se nalaze poput: „Palilulske“ ili „Zemunske pijace“, „Pijace Banjica“...
Izvor: Blic
http://www.blic.rs/beograd.php?id=82813