Ljudi, malo se ste primili oko pada prometa koji traje jedan mesec, pazite da se ne razocarate ponovo.
Previse nadanja u efektivnost i dobre namere Feda i ECB da ce sve da dovedu u red sa jedne strane, previse lozenja da ce Fed i ECB nastaviti da stampaju novac i da uvecavaju nominalnu vrednost njihovih stanova sa druge.
Stvari stoje ovako - decembar 2022. u odnosu na decembar 2019:
| Amerika | Evrozona | Srbija |
Realan rast BDP-a | +5% | +2% | +7% |
Nominalan rast BDP-a | +20% | +13% | +34% |
Rast novcane mase | +39% | +24% | +58% |
Rast potrosackih cena bez hrane i energije | +13% | +8% | +16% |
Rast potrosackih cena | +16% | +14% | +26% |
Rast cena nekretnina (starogradnja Beograd) | +43% | | +45% |
Rast cena nekretnina (starogradnja Novi Sad) | +43% | | +61% |
Ukratko:
- Rast cena nekretnina u Americi za tri godine (+43%) je u potpunosti izjednacen sa rastom novcane mase (+39%), duplo veci od nominalnog rasta BDP-a (+20%) i tri puta veci od rasta potrosackih cena (+13%). Nema prostora za dalji rast cena nekretnina "zbog inflacije" ako nema rasta novcane mase. U nekretninama se inflacija vec potpuno realizovala. To jasno govore i podaci sa americkog trzista nekretnina od juna prosle godine. Potrosacke cene tek treba da sustignu nekretnine.
- Novcana masa u EU je rasla znatno manje (+24%) nego u Americi.
- Rast cena stanova u Beogradu (+45%) je malo veci od rasta u Americi, takodje znatno veci od nominalnog rasta BDP-a (+34%), rasta novcane mase u dolarima (+39%) i evrima (+24%). Isto kao i u Americi, nema prostora za dalji rast cena nekretnina "zbog inflacije" ako nema rasta novcane mase u Americi i Evropi. Potrosacke cene tek treba da sustignu nekretnine.
- U Novom Sadu, gde su cene porasle znatno vise (+61%) nego i u Beogradu, gotovo sigurno mora doci do ozbiljnije korekcije.
Medjutim:
- Ne treba se nadati previse u mere u Feda i ECB. Oni ce nastojati da kontrolisu rast potrosackih cena, ali po svemu sto smo videli do sada u tome ce biti vrlo oprezni.
- To znaci da ce se rast kamatnih stopa verovatno nastaviti jos neko vreme sporijim tempom, a da ce se delimicno kontrolisan rast potrosackih cena na nivou znatno vecem od +2% (blize 5-10%) godisnje nastaviti jos godinu-dve.
- Ako ne bude daljeg stampanja novca, cene nekretnina ce verovatno stagnirati ili blago pasti.
- Neki trzisni ucesnici iz nedavnih akcija spasavanja banaka zakljucuju da ce se stampanje novca nastaviti. Ako se stampanje nastavi u velikom obimu kao do pre godinu dana, u tom slucaju cene nekretnina ce verovatno dalje rasti. Medjutim to bi dovelo do potpunog gubitka kontrole i nad rastom potrosackih cena i meni licno se ne cini kao razuman scenario.