Car Lazar usred Ponte Rosa
Jelena MATIJEVIĆ | 09. avgust 2015. 20:35 | Komentara: 6
Sa Srbima, žiteljima Trsta, koji ponosno čuvaju našu kulturnu baštinu, staru puna dva veka. Ovde danas živi i radi oko 10.000 naših državljana, inženjera, lekara, trgovaca...
SUNČANO jutro u Trstu. Već oko osam časova grad vrvi od ljudi - Tršćana i turista. Razlikuje ih samo način hoda. Italijani, klasično užurbani, okupirani glasnim razgovorima, uglavnom mobilnim telefonom. Oni sa drugih meridijana, pak, hodaju polako, fotografišu, merkaju svaku građevinu i spomenik. Poput reke kreću se od Trga ujedinjenja do čuvenog Trga Ponte Roso i Kanala Grande.
Baš tu, na Kanalu Grande, najčešće zastaju da fotografišu mostove. I jednu palatu upečatljive fasade koju krasi crveno-beli kamen u obliku talasa i četiri kamene figure - car Lazar, carica Milica, Miloš Obilić i Kosovka Devojka!
- Ovo je palata Gopčević, danas reprezentativna galerija i sedište tršćanskih institucija kulture - objašnjava vodič iznenađenim turistima iz Srbije. - Zadužbina je bogatog Srbina Spiridona Gopčevića, predsednika Srpske pravoslavne opštine u Trstu od 1847. do 1854. godine i bliskog prijatelja Đuzepea Garibaldija. Osim toga, jedan od Spiridonovih naslednika, Marino Gopčević, osnivač je neurološkog odeljenja tršćanske bolnice.
Začuđena grupa Srba, potom, odlazi nekoliko koraka dalje, uz čuveni tršćanski kanal. Prolaze pored lepih palata i mostova, ali dah im zastaje tu na uglu Kanala Grande i Trga Ponte Roso, ispred Srpske pravoslavne crkve Svetog Spiridona, završene 1869. godine. Izgrađena od belog mermera sa plavim kupolama i pozlaćenim mozaicima - dominira ovim delom Trsta. No, iznenađenja o srpskim tragovima u Trstu, tek slede.
POMOĆ MATICI
DANAŠNjI tršćanski Srbi održavaju jake veze sa maticom i pomažu kad god je potrebno. Prošle godine, posle velikih poplava u Srbiji, prikupili su i u ugrožena područja poslali više od 300 tona razne pomoći. Osim toga, neprekidno šalju pomoć i mnogobrojnim materijalno ugroženim porodicama u Srbiji, posebno na Kosovu i Metohiji.
- Ova palata preko puta hrama, ova velelepna građevina, kuća je Jovana Kurtovića, najbogatijeg Srbina u Trstu s kraja 18. i početka 19. veka - nastavlja vodič. - Bio je i najveći darodavac Crkve Svetog Spiridona, pa je i dom sagradio preko puta srpske bogomolje. Duž Kanala Grande i na Trgu Ponte Roso, grad krase i lepotom plene kuće bogatih Srba iz 18. i 19. veka - danas palate Ivanović, Vučetić, Nikolić, Škuljević... U susedstvu je i zgrada u kojoj je danas neodoljivi kafe "Stela Polari", a sagradili su ga znameniti tršćanski Srbi. Blizu autobuske stanice palata Tripković...
Odgovor na srpsko zadužbinarstvo u Trstu krije se u velikom prilivu Srba u ovaj grad polovinom 18. veka. Istoričari su zabeležili da su se izdigli zahvaljujući "bogatstvu Kurtovića i gospodstvu Vojnovića". Bili su vlasnici desetina raskošnih palata, flota, trgovačkih preduzeća... Istina je i da su i njihovi potomci, današnji Srbi-Tršćani, cenjeni koliko i preci. Nisu više toliko bogati i uticajni, ali su i dalje priznati stručnjaci, inženjeri, lekari, trgovci...
- U Trstu i okolini danas živi oko 10.000 Srba - kaže za "Novosti" Zlatimir Selaković, predsednik Srpske pravoslavne crkvene opštine u Trstu. - Većina radi u građevinskim i transportnim preduzećima, industriji, gradskim servisima, gerontološkim ustanovama, turizmu, zdravstvu, osiguravajućim kućama i trgovini. Poslednjih godina sve više je i visokoobrazovanih mladih Srba. Neki su došli iz Srbije, a neki diplomirali na tršćanskom univerzitetu. Najviše je inženjera, advokata, arhitekata i lekara.
Među Srbima u Trstu, po rečima našeg sagovornika, nažalost nema direktnih naslednika slavnih srpskih-tršćanskih porodica.
U palati Gopčević danas je sedište tršćanskih institucija kulture
- Posle 18. veka, prvi veći priliv našeg naroda u Trst, bio je sedamdesetih godina minulog veka, posle snažnog zemljotresa na severoistoku Italije. Uglavnom su bili građevinci. Drugi talas naseljavanja Srba u Trstu bio je devedesetih, tokom rata u bivšoj SFRJ. Najviše našeg naroda tada je došlo iz Hrvatske i Bosne - priča Selaković.
Po njegovim rečima, glavno mesto okupljanja našeg naroda u Trstu je Srpska pravoslavna crkvena opština pri hramu Svetog Spiridona. Neke od najlepših palata koje su izgradili tršćanski Srbi, vlasništvo su Srpske pravoslavne opštine u Trstu. Ona vodi računa da se besprekorno održavaju kao i da se koriste prema željama njihovih nekada znamenitih vlasnika. Postoji, kaže, i nekoliko kulturno-umetničkih društava i sportskih klubova. Najvažniji zadatak im je očuvanje srpske baštine, kulture i tradicije. Duhovno stecište je Crkva Svetog Spiridona koja je, tvrdi Selaković, tokom bogosluženja nedeljom i praznicima uvek puna!
- Srbi u Trstu, međutim, nisu okrenuti sami sebi nego aktivno učestvuju u svim kulturnim, sportskim i verskim manifestacijama u gradu. Sve u odličnoj saradnji sa gradskim vlastima. Predstavnici grada Trsta, istoimene provincije, ali i regije Friuli-Venecija Đulija, česti su gosti naše crkvene opštine. Redovno nas, takođe, pozivaju na sva značajnija zbivanja u Trstu i okolini. Zasluga, naravno, najviše pripada Srbima koji žive i rade u Trstu - zadovoljno priča Selaković.
Zlatimir Selaković ,Crkva Svetog Spiridona sagrađena je 1869.
ŠKOLA "JOVAN MILETIĆ"
SVE više Srba iz Trsta decu upisuje u Dopunsku srpsku osnovnu školu "Jovan Miletić" koja radi pri Crkvenoj opštini. Broj đaka je sve veći, a ove godine pohađaće je više od 100 mališana.
- Nastava je po obrazovnom programu Ministarstva obrazovanja Srbije što deci omogućava da po završetku školovanja dobiju važeće diplome. U tome imamo i veliku pomoć i podršku Generalnog konzulata Srbije u Trstu - otkriva Selaković.
