Arheološka istraživanja i prezentacije

[bigvlada]

Ovo treba da bude mesto za sve vesti koje se tiču arheoloških istraživanja kako u Beogradu tako i u Srbiji. Sa povećanjem standarda više će se ulagati i u iskopavanja i restauraciju do sada otkrivenih objekata. Nadam se da će otkopati i u potpunosti obnoviti cirkus u Sremskoj Mitrovici (ala Circus Maximus iz Ben Hura, ipak je Sirmium bio jedna od prestonica imperije ), Smederevo, Gamzigrad, Soko, Maglič, Justinijanu Primu itd...

Za početak članak o termama u Prokuplju.

Značajno otkriće prokupačkih arheologa
Iskopane terme podno Hisara
Autor: M. M. | 22.07.2008 - 06:00

Ekipa arheologa Muzeja Toplice u Prokuplju u centru grada otkopala je ostatke antičkih kupatila, termi, za koje se pretpostavlja da su izgrađene u prvom veku nove ere. Terme su otkrivene nakon što su u porti crkve Svetog Prokopija počeli radovi na uređenju parohijskog doma. Ovo otkriće veoma je značajno za grad jer će zahvaljujući termama biti na mapi „Tragom rimskih careva“.

Reč je o polukružnim, apsidolikim temeljima, najverovatnije termama vazanim za neku važniju, javnu građevinu u nekadašnjem Hemeumu, stanici na Via Egnatia, koji je povezivao današnje gradove Niš i Lješ, pretpostavljaju arheolozi.
Kako je prilikom radova, koje je vodio Marko Popović iz Arheološkog instituta u Beogradu, pronađena vrlo reprezentativna kopča za odeću - takozvana aucissa fibula, lokalitet se okvirno datira na kraj prvog ili početak drugog veka nove ere. Istraživanjima je dokazano da je objekat korišćen dosta dugo, jer su u plićim slojevima otkopani slovenski grobovi iz 10. veka.
Do ovog otkrića došlo se slučajno, prilikom kopanja temelja za Parohijski dom. Do sada su iskopane terme, pronađeni ostaci posuđa, ali su otkriveni i grobovi stanovnika rimskog Hameuma i nađen nakit sa kojim su sahranjeni. Sve dragocenosti pohranjene su u zgradi Narodnog muzeja u Prokuplju. Istorija dokazuje da su ovde narodi prolazili, živeli od praistorije. U drugoj polovini prvog veka nove ere, rimska vlast se konsolidovala na čitavoj teritoriji današnje Srbije (provincija Gornja Mezija) gde su stacionirane dve rimske legije: IV Flavija i VII Klaudija.

Izvor: Blic
http://www.blic.co.yu/kultura.php?id=50119

 

[bigvlada]

Feliks Romulijana kraj Zaječara u žiži svetske javnosti i stručnjaka
Carska palata na putu rimskih imperatora
Autor: Milena Marjanović | Foto: J. Vučetić | 24.07.2008 - 06:00


ZAJEČAR - Ono što se danas može videti na arheološkom lokalitetu Romulijana kraj Zaječara nije Potemkinovo selo, upriličeno radi posete novog ministra kulture Nebojše Bradića Carskoj palati koju je rimski imperator Galerije podigao za svoju majku i sebe u Gamzigradskoj Banji. Ovim rečima dočekao nas je direktor zaječarskog Narodnog muzeja Boro Dimitrijević u svojevrsnom muzeju na otvorenom koji s uspehom oživljava već skoro deceniju.

Dvorski kompleks u Gamzigradu

Feliks Romulijana pripada spomenicima kasnoantičke dvorske arhitekture i u rangu je Dioklecijanove palate, a ime je dobila po Galerijevoj majci Romuli. U njoj su otkriveni podni mozaik sa predstavom boga Dionisa, freske, skulpture Herkula, cara Galerija i Jupitera, od belog mermera i zelenog porfirita, terme, dva mauzoleja (Galerijev i Romulin)... Već osam godina mogu ih videti posetioci ovog arheološkog parka čiji je broj od kada je napravljen prilaz lokalitetu godišnje oko 32.000.
- To je dokaz da i u Srbiji nešto može da bude lepo prezentovano, a kada završimo projekat „Tragom rimskih careva“ koji uključuje Sirmijum, Singidunum, Viminacijum, Trajanov most, Medijanu i Justinijanu Primu, postaćemo svetska atrakcija - objašnjava Boro Dimitrijević, arheolog, ali pre svega entuzijasta, svestan da dotacija od države neće vazda biti.
Romulijana već sada donosi prihod zahvaljujući kome se delom nastavlja zaštita palate, ali nije dovoljan za sve što bi trebalo uraditi.
- Ukoliko uz podršku države za narednih pet šest godina uspemo „Romulianu“ u potpunosti da konzerviramo, lokalitet će početi sam sebe da izdražava - s optimizmom kaže Dimitrijević.
Svet je prepoznao da je Romulijana zajednička vrednost kada je prošle godine palatu svrstao u kulturnu baštinu pod zaštitom Uneska. Obaveza naše države je s toga da o njoj brine, što i čini preko Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture.
- Naš posao jeste pre svega zaštita spomenika, sledi izrada plana upravljanja lokalitetom i, najzad, promocija spomenika - kaže Vera Pavlović Lončarski, direktorka Zavoda.
Iskopavanja se nastavljaju u saradnji sa arheolozima iz Frankfurta, dok će na zaštiti mozaika Dionisa, Lavirinta i Venatorija raditi ekipa naših stručnjaka iz Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture, Konzervatorskog centra Dijana i narodnih muzeja u Beogradu i Zaječaru, kojom će rukovoditi italijanski konzervator Alesandro Bjanki. Za ovaj posao, italijanska vlada je već izdvojila 100.000 evra. Francuska je, pak, izjavila da bi rado prva izložila gamzigradsko blago čim se okonča projekat zaštite, što se planira već 2010. godine.
- Da je svet zaista zainteresovan za nalaze iz Romulijane svedoči i sledeći podatak. U Triru je pre dve godine organizovana velika izložba posvećena caru Konstantinu Velikom. Među 1.400 eksponata, čak 60 ih je bilo iz Srbije, a među ovima bile su upravo skulpture, mozaici i arhivolta iz Gamzigrada. U nju je uloženo 6,5 miliona evra, od ulaznica je zarađeno deset miliona, a još deset od ostalog. Benefit je čistih 13,5 miliona evra. Vidite kako se može živeti od kulture - zaključuje Dimitrijević i s osmehom primećuje da je Galerijeva vladavina za Srbiju bitna još zbog nečeg: tetrarhija je prvi pokušaj decentralizacije u Rimskom carstvu, a Srbija upravo na njoj sad radi.

Briga države
Obilazeći najpre Carsku palatu, tokom posete Zaječaru, ministar Bradić je obećao da će država i dalje podržavati ceo projekat njene zaštite, pa i izdavanje monografije o Romulijani, koja, nažalost, kasni.
- Ono što su nam ostavili preci jeste ostavština za budućnost. I ubuduće će država pomagati zaštitu ovog spomenika kulture. Briga o sociokulturnom nasleđu u skladu sa decentralizacijom jeste jedan od osnovnih programskih stavova ministarstva koje vodim - istakao je Bradić, prvi ministar koje je u poslednjih 12 godina obišao Romulijanu.
Država je, zajedno sa opštinom Zaječar, od prošle godine kada je lokalitet upisan u listu svetske baštine do sada, u Romulijanu uložila 1,5 miliona evra za vizitorski centar, 22 miliona za rešavanje petlje i oko desetak miliona za proširenje pristupnog puta od petlje prema Romulijani.


Primer rimskog graditeljstva
Čak sedamnaest rimskih careva rođeno je na teritoriji današnje Srbije. Galerije, Dioklecijanov zet, bio je jedan od tetrarha, vladar na Istoku. Uveo je hrišćanstvo donoseći prvi edikt o toleranciji nove vere, u aprilu 311. godine, ali pošto je umro mesec dana kasnije, njegov akt je malo poznat.
- Unesko je ovaj naš kompleks definisao kao jedinstveni primer rimske graditeljske tradicije - obrazlaže Dimitrijević i ističe da je zadatak njegove generacije da arheološka istraživanja koja su pedsetih godina XX veka započeli Vekoslav Popović, nekadašnji direktor zaječarskog muzeja, prof. Đorđe Mano Zisi i akademik Dragoslav Srejović, preraste u dostojnu prezentaciju nalazišta.

Izvor: Blic
http://www.blic.co.yu/kultura.php?id=50363

 

[bigvlada]

Natkrivanje Carske palate u Sremskoj Mitrovici ulazi u završnu fazu
Svi eksponati uskoro pred turistima
Autor: Narcisa Božić | 20.07.2008 - 00:33

Sledeće godine, završetkom natkrivanja Carske palate, vodećeg projekta zaštite kulturnih dobara u zemlji, na lokalitetu od 2.500 kvadratnih metara biće izloženi svi eksponati otkriveni u njemu. Turisti će prvi put moći da vide sva blaga antičke palate Sirmijuma na jednom mestu, među kojima značajno mesto zauzimaju mozaici, ekskluzivna keramika, skulptura i plastika od carskog porfira.

Dom poznatih vladara
Carska palata podignuta je krajem trećeg i početkom četvrtog veka kao zvanična rezidencija rimskih careva u periodu tetrarhije, kada je Sirmijum pored Nikomedije, Milana i Trijera bio jedna od prestonica Rimskog carstva. U njoj su rođeni carevi Prob, Aurelijan, Maksimijan, Decije Trajan, kao i sin Konstantina Velikog koji će kao Konstancije Drugi vladati antičkim svetom.

- Istraživanja Carske palate započela su još 1957. godine, a arheološki lokalitet ‘’1a’’ Carske palate obuhvata šest dvorana sa atraktivnim mozaicima, koji će nakon skidanja zaštitnog sloja peska sinuti punim sjajem. Istraživanjem škarpi (travnatih kosina), gde će biti zidovi budućeg objekta, pre dve godine otkrivena su četiri mozaika s geometrijskim motivima i teserama u prelepoj gami boja od bele, crvene, plave, zelene, krem. Radi se o podnim mozaicima, kao što je bio slučaj i sa šest mozaika, koji su nakon konzervatorskih radova vraćeni na lokalitet još 70-ih godina - objašnjava Zorka Pejović, arheolog u Zavodu za zaštitu spomenika kulture u Sremskoj Mitrovici, naglašavajući da je Carska palata pustošena od brojnih osvajača, te su arheolozi ostali bez spektakularnih otkrića.
Interesantan je podatak da su dva mozaika pronađena jedan iznad drugog, kao i da su na dva pronađeni i rimski bronzani novčići. Svi do sada otkriveni mozaici su podni, mada se pretpostavlja da su i zidovi Carskih odaja bili ukrašavani mozaicima, ali su, s obzirom na to da su izrađivani od nepostojane staklene paste, bili izloženi propadanju. Četiri novootkrivena mozaika su podignuta sa lokaliteta i trenutno se nalaze u mitrovačkom zavodu. Smer konzervatorsko-restauratorski radova zavisiće od njihove prezentacije, odnosno da li će biti vraćeni u lokalitet ili će biti deo zidne postavke budućeg natkrivenog objekta.

Palata zaštićena od svake opasnosti
Carska palata podignuta je na najbezbednijem mestu u Sirmijumu, neposredno uz reku koja se lako mogla preći u slučaju opasnosti, a najdalje od severnog bedema, koji je uvek bio najugroženiji. Svojim severnim krilom bila je povezana sa carskim hipodromom, u kojem su se borili gladijatori iz Rima i Tesalonike, dok se u svečanoj loži car pokazivao pred oko 100.000 ljudi.

U dvorišnom delu palate nalazio se tetrapilon, kvadratna građevina sa četiri stupca i stubovima od crvenog porfira, koji je u Sirmijum dopreman čak iz Asuana u Egiptu, kao i iz italijanskih i grčkih kamenoloma. Takođe su na lokalitetu pronađeni delovi mermernih kapitela i arhitravnih greda od zelenog i crvenog porfira, što sve ukazuje na imperijalni karakter građevine, jer je samo car imao pristupa ovom najkvalitetnijem kamenu.
- Na lokalitetu Carske palate pronađeni su i ostaci luksuzne rimske keramike, poznate pod nazivom terra sigillata. To su posude rađene od gline specijalnom tehnikom, koja ni do danas nije u potpunosti istražena, veoma visokog kvaliteta izrade. Poznate po crvenoj boji od narandžaste do smeđe, one su za žitelje Rimskog carstva predstavljale ono što je za nas porcelan. Pretpostavlja se da je radionica za njihovu izradu postojala i u Sirmijumu - kaže kustos Muzeja Srema arheolog Jasmina Davidović, pokazujući sigilate sa reljefnim ornamentima.
Osim postojećih ostataka podnog grejanja hipokausta i otkopanih eksponata, u stalnoj postavci natkrivene palate naći će se i uređena fontana, kao i maketa celog Sirmijuma, a na velikom ekranu prikazivaće se animirani sadržaji o antičkom gradu.

Izvor: Blic
http://www.blic.co.yu/vojvodina.php?id=49957

 

[bigvlada]

Tragovima ranog bronzanog doba na lokalitetu Podumka
Higijena čoveka u doba preistorije
Autor: Milena Marjanović | Foto: Z. Raš | 30.07.2008 - 06:00


Podumka - Na nadmorskoj visini od 94 metra, najvišoj koti u Banatu kod Orlovata, arheološka ekipa koju vodi Snežana Marinković, savetnica u Narodnom muzeju u Zrenjaninu, otkrila je objekte tipa lakih koliba, jame s keramičkim posudama, nakit od kostiju, kalup za odlivke, ljudsku vilicu, kosti veverice, srndaća i preživara, kao i brojne druge predmete koje tek treba „sklopiti“ da bi se dobila detaljnija slika života u Vojvodini u doba preistorije.

Ekipa arheologa

Nalazi iz Podumke, međutim, već sada ukazuju na to da je čovek u ranom bronzanom dobu živeo poput nas: hranio se ribom sa obližnjeg Tamiša, bavio se stočarstvom, lovom, spravljao hranu u posudama, imao istančan osećaj za lepo, odlagao svoje smeće na jedno mesto, izvan naselja, dakle, vodio računa i o higijeni, a ne samo o ishrani i ukrašavanju, što se u drugom milenijumu naše ere baš ne dešava uvek i svuda.
Signali da se podno Podumke, pet kilometara od Orlovata, nešto čudno dešava, potekli su najpre od seljaka koji su primetili da se, dok oru njive, zemlja ugiba. Našim iskusnim arheolozima, među kojima su i akademik Bogdan Brukner i dr Dubravka Nikolić sa Filozofskog fakulteta u Beogradu, nije dugo trebalo da još pre dve godine otkriju debeo kulturni sloj lokaliteta iz ranog bronzanog doba neobičnog sadržaja. Reč je o sivkastoj materiji, eolskim naslagama, što ukazuje na teške uslove života u tom periodu. U jednoj od otkopnih jama nađen je ostatak ljudske lobanje, i to u kulturnom sloju, a ne u grobnici. Iskopavanja su nastavljena. Ove godine trajaće dve sedmice (jer za toliko ima novca), a naredne možda i duže ako Pokrajinski sekretarijat za obrazovanje i kulturu iz budžeta izdvoji više sredstava.

Sa nalazišta na arheološkom lokalitetu Podumka


- Imali smo sreće da brzo naiđemo na kućni lep, koji nam govori da su ljudi ovde stanovali. Ispod lepa smo naišli na jamu predviđenu za kuvanje, o čemu svedoči pet celih posuda u obliku đuveča, lonaca, pehara za vodu i mnogo ljudskih kostiju, nagorelih jer je u blizini bilo ognjište - objašnjava nam Snežana Marinković, koja na lokalitetu ovih dana radi zajedno sa studentima arheologije (Miša Bešlin, Marija Radosavljević, Miroslav Birclin, Radmila Balaban), akademskim fotografom Dušanom Marinkovićem i radnicima koji ispomažu. Trenutno se najverovatnije nalazimo na periferiji naselja, jer mahom zatičemo kosti krupnih životinja i posuda za kuvanje, što nam govori da je reč o otpadnim jamama. U sledećoj fazi, nameravamo da otkrijemo staništa. Vatinska kultura, stručno govoreći, katrakteristična je za vršačko područje, a datira između 1600. i 1300. godine pre naše ere. Najvažnija u to doba bila je upotreba bronze, keramika je fino obrađena i glatka, za razliku od starčevačke i vinčanske kulture, koja datira iz 6000. godine pre naše ere.
Uz to, kao osnovna odlika bronzanog doba koja je ovde prisutna, pored skeletnog, javlja se spaljivanje i sahranjivanje u urnama. O počecima metalurgije svedoči, pak, livenje. Naišli smo na ostave u kojima su skrivali dragocenosti, votivne figure za kultne potrebe i grumenje bronze za obradu.
Budući da je nedavno pred svetskim stručnjacima u Vankuveru naš arheolog Miljana Radivojević dokazala da se na teritoriji današnje Srbije pre više hiljada godina rodila metalurgija, naša arheologija, moglo bi se reći, beleži značajan pomak, o čemu Marinkovićeva kaže.
- Arheologija se poslednjih godina kreće u dobrom pravcu. Bačeno je težište na ispitivanje metala u Boru i zaista ima indicija da je u Srbiji na Balkanu postojbina metalurgije.
Ono što još ostaje tajna jeste govor čoveka u bronzanom dobu.
- Kako je reč o periodu hiljadu godina starijem od prve pojave pisma u Grčkoj, ne možemo znati kakav je bio tadašnji jezik - obrazlaže Miroslav Birclin. Nekakvim jezikom sigurno su govorili, verovatno ne samo oponašajući životinje, jer ako su imali potrebu za lepim (ukrašavanje), sigurno su i govorom iskazivali duhvnost, ali tragova pisma nema iako su živeli baš kao i mi danas mada znatno kraće: u kućama od naboja (pruća oblepljenog zemljom), s prozorima i vratima, pećima, nameštajem.
Na osnovu sondi, procenjuje se da arheološki lokalitet Podumka zauzima površinu od 1.500 metara kvadratnih. Ekipa stručnjaka planira da ga dalje istražuje, a u međuvemenu i da stiče nove poklonike svoje struke. U „Noći muzeja“, organizovali su akciju za školarce „Udahni arheologiju - vajaj, crtaj, restauriraj“. Nagrađeni posetom nalazištu, autori najboljih radova se navikavaju da u svakoj nađenoj posudi vide poruku čovečanstvu od pre hiljadu godina, koju i mi danas, u drugom milenijumu nove ere, ostavljamo za budućnost. Rezultate nalaza na lokalitetu Podumka, akademik Brukner, zajedno s Nikolom Tasićem, uneće u novo, prošireno izdanje trotomne „Praistorije Vojvodine“.

Izvor: Blic
http://www.blic.co.yu/kultura.php?id=51083

 

[bigvlada]

Iskopavanja na kasnoantičkom lokalitetu Diana kod Kladova
Rimske palate srpski turistički brend
Autor: S. Jurasović | Foto: S. Jurasović | 01.08.2008 - 06:17


KLADOVO - Na kasnoantičkom lokalitetu Diana kod Kladova, jednom od dva na obali Dunava koja su posle izgradnje đerdapskih elektrana ostala nepotopljena, već mesec dana na iskopavanju jedinstvene velelepne palate sa bazenima, pod rukovodstvom arheologa Jelene Kondić, angažovano je pedesetak ovdašnjih srednjoškolaca i studenata. Upravo oni ovih dana otkrili su jedinstven kapital sa uklesanim likovima vojskovođa.

Sa ushićenjem i predanošću iskusnih arheologa koji predosećaju svoje životno otkriće, kladovski srednjoškolci i studenti, njih pedesetak koliko je angažovano na istraživanju lokaliteta Diana, najvećeg vojnog utvrđenja na rimskom limesu na Dunavu, ovih dana skidajući sloj po sloj zemlje, otkrivaju konture velelepne palate dimenzija 30 puta 20 metara. Pred njihovim očima pomaljaju se obrisi monumentalnih, umetnički obrađenih delova arhitekture, mermerni bazeni, delovi fresaka, mozaika, masivnih isklesanih stubova. Naslućuju tipičnu rimsku raskoš, ali i izuzetnu veštinu i maštovitost graditelja.
- Nema šta, znali su da uživaju, ali i da cene pravu umetnost. Ja sam prvi otkrio kapitel sa onim likovima. Bio mi je neobičan pa sam odmah konsultovao našeg rukovodioca Jelenu koja nam je objasnila da je to nešto posebno i izuzetno značajno. Bili smo oduševljeni. Otkrili smo nešto što će postati deo kulturne baštine. Kapitel smo ručnim kolicima odmah prebacili u depo. Tamo je na sigurnom - objašnjava Miloš Sulić iz Kladova koji je ove godine maturirao u srednjoj medicinskoj školi i očekuje da upiše Medicinski fakultet.
Učenici uglavnom ističu da je ovo prilika da se na neposredan način upoznaju sa dalekom istorijom našeg kraja.
- Ovde smo na licu mesta i sve je drugačije i kao da oživljavamo neka davno prošla vremena - prenosi nam svoje utiske Marijana Savićević, učenica kladovske Tehničke škole, dok Aleksa Marićević, koji je upravo završio drugu godinu Ekonomske škole u Kladovu, poručuje da mu je veoma zanimljivo: - Družimo se. Posao nije težak, a zarada od 720 dinara za rad od 7 do 13 sati je sasvim pristojna - kaže Aleksa.
Među učenicima ima i onih koji su se prvi put našli na ovakvom poslu.
- Prvi put radim na lokalitetu i dopada mi se. Zanimljivo je. Nalazimo različite predmete, delove kostiju. Uvek se nešto dešava - kaže Siniša Petrović iz kladovske Tehničke škole.
Vođeni sigurnim instinktom arheologa Jelene Kondić kladovski omladinci će na lokalitetu Diana raditi do prvog septembra. Svetlost dana bi do tada, kako očekuju mladi arheolozi-amateri i njihova učiteljica, trebalo da ugleda još jedno krilo palate koja je po svemu sudeći služila kao rezidencija rimskim imperatorima i vojskovođama koji su boravili u vojnom utvrđenju Diana. Pred istraživačima je, najverovatnije, još mnogo uzbuđenja i novih otkrića.
- Od početka iskopavanja na lokalitetu Diana, pre tridesetak godina, angažuju se mladi ljudi iz ovog kraja. To nije samo fizički rad već mnogo više od toga, prilika da se oni edukuju, odnosno shvate kakav je značaj kroz istoriju imalo priobalje Dunava koje se sada poput pravog srpskog brenda u vidu projekta „Putevima rimskih careva“ nude turistima. U tom cilju ovde paralelno teku i konzervatorski radovi kako bi se sva ova zanimljiva otkrića prezentovala sve brojnijim turistima. Za pravu turističku eksploataciju neophodni su i punktovi, table sa oznakama, infrastruktura - objašnjava Jelena Kondić, upravnica Arheološkog muzeja Đerdapa u Kladovu i naglašava da je HE „Đerdap“ glavni finansijer radova na istraživanju Diane.
Inače, vojno utvrđenje Diana, punog imena „Stanica na dunavskim kataraktama“ izgrađeno tokom prvog veka u sklopu rimskog limesa, jedna je od najvećih i najznačajnih tvrđava na desnoj obali Dunava. U utvrđenju je bilo stacionirano oko 1.000 vojnika različitih rodova: pešadije, konjice i mornarice. Njen primarni zadatak, osim odbrambenog, bio je da kontroliše plovidbu, ulaz, izlaz i prolaz brodova kroz Đerdapsku klisuru, odnosno Gvozdena vrata. Oko utvrđenja je nastalo civilno naselje nazvano Zanes.

Najveći projekat u Evropi
Projekat „Đerdap“ u okviru kojeg se rade istraživanja na lokalitetu Diana, a čiji je pokretač daleke 1971. godine bio naš ugledni arheolog prof. dr Vladimir Kondić, jedan je od najvećih u Evropi. Obuhvata oko 100 lokaliteta na obali Dunava u sektoru HE Đerdap jedan i dva. U tom delu nalaze se ostaci najveličanstvenijih objekata rimskog graditeljstva na Dunavu: Trajanov most, Trajanov put, Trajanova tabla, Sipski kanal, Diana, Egeta, Aquae... U okviru projekta u Kladovu je 1996. godine otvoren Arheološki muzej Đerdapa, kao deo Narodnog muzeja iz Beograda, gde se čuvaju najveće sistematizovane arheološke zbirke sa ovog područja.

Izvor: Blic
http://www.blic.co.yu/srbija.php?id=51357

 

[bigvlada]

Kako se menjao izgled Beograda od praistorije do savremenog doba (1)
Purpurna varoš na obali Dunava
Autor: Manuela Graf, Suzana Perišić | 15.08.2008. - 11:08

Ove godine navršava se čitav jedan vek od kako je otkrivena drevna vinčanska kultura, jedna od najvećih i najstarijih civilizacija Evrope i Balkana. Proglašena u to vreme za otkriće svetskih razmera, Vinča zasigurno svedoči o osam milenijuma naseljenosti Beograda, a mnogi idu i dalje od toga tvrdeći da je „bogom dano“ ušće Save u Dunav nastanjeno od kad je „sveta i veka“.

- U vreme kad su se istopile ogromne ledničke mase u Evropi, a četinarske šume se povukle ka severu, oko 7000. godine p.n.e, Balkansko poluostrvo počelo je da poprima izgled koji će zadržati tokom narednih milenijuma. Klima je bila toplija i vlažnija, tako da su guste šume bukve, leske i hrasta veliki deo Balkana činile gotovo neprohodnim. Takav ambijent bio je idealno okruženje za mnogobrojne životinjske i biljne vrste, a samim tim i za opstanak neolitskih ljudi - kaže u razgovoru za „Blic“ dr Nenad Tasić, profesor Filozofskog fakulteta u Beogradu.

„ŽIŽNA TAČKA“ OVOG DELA EVROPE
Još su Kamenolom kod Leštana, pećina na Čukarici, područje oko Bajlonijeve pijace pružali utočišta pećinskim ljudima. Položaj Vinče, međutim, bio je naročito povoljan za njene stanovnike, te je upravo sa tog mesta potekla tehnološki najnaprednija praistorijska kultura u Evropi. Vinčanska keramika, recimo, nije imala premca u čitavoj Evropi i trebalo je da prođe nekoliko hiljada godina da se ponovo pojavi grnčarija takvog kvaliteta.
- Beograd je jedino mesto u ovom delu sveta koje je oduvek bilo naseljeno. Vinča je bila na putu svima koji su se u to davno vreme kretali Dunavom ili nekom od njegovih pritoka, Savom, Tisom, Tamišom i Moravom, što je najverovatnije i omogućilo naselju da postane žižna tačka ogromnog prostora jugoistočne Evrope. - objašnjava prof. Tasić.
Naselja vinčanske kulture građena su i u okolini Pančeva, naseljavaju se prostori koje danas nazivamo Banjica, Surčin, Jakovo, a zatim i Gornji grad, Karaburma, Zemun, Žarkovo, Grocka... Pretpostavlja se da postoji desetak naseobina na današnjem području Beograda, samo što neke više nije moguće istražiti. Te prve male balkanske varoši bile su sastavljene od drvenih zgrada opletenih prućem i lepljenih blatom.
- Kuće su bile poređane u redove tik uz ulicu, nisu imale okućnicu. To pokazuje da su se mnoge aktivnosti odvijale javno, na ulici. Očekivali smo da su ulice bile usmerene direktno ka reci, međutim, na reku su izlazile pod kosim uglom, usmerene ka strani na kojoj izlazi Sunce. Do sada je potvrđeno postojanje tri ulice, nazire se i četvrta - otkriva dr Tasić.

KOPALI RUDU NA AVALI
Praistorijski Vinčanci, najstariji poznati Beograđani, bili su ribari, zemljoradnici, tkalje, grnčarke, lovci, stočari, vračevi, kamenoresci, rudari. Iz rude tadašnjeg poznatog rudnika na Avali dobijala se cinober boja, koja je vinčanskom stanovništvu služila za ukrašavanje predmeta i tela.
- Kao odličan sedativ koristila se i u medicinske svrhe, a bila i nezaobilazan sastojak alhemičarskih recepata za dugovečnost i besmrtnost. Predstavljala je i dobro sredstvo za uništavanje gamadi, pa su zato njome najverovatnije bojene i kuće. Zbog toga se pretpostavlja da su prvi gradovi na ovom prostoru bili purpurne boje - dodaje dr Tasić.
Za ovu čarobnu supstancu zlata vrednu moglo se iz ondašnjeg „inostranstva“ uvesti šta god se poželi. Vinčanci su bili očarani njima tako dalekim morima i svoju purpurnu boju su rado menjali za luksuzne školjke od kojih su pravili nakit.
- Nikada, međutim, stanovnici Vinče nisu pripremani za borbe i ratovanje. Na nalazištima ništa ne ukazuje na oružje ili bilo kakvu vojnu organizaciju. Vinčanci su sigurno bili laka meta, a o kraju njihovog grada znamo samo da je došao odjednom i da se više nikad nisu vratili na svoje kućne pragove - zaključuje dr Tasić.
Pretpostavlja se da su krenuli ka jugu, a zatim se stopili sa mnogobrojnim tamošnjim plemenima. Blagodeti njihove miroljubive kulture ostale su na milost i nemilost drugih evropskih naroda, koji su u to vreme harali ovim prostorom boreći se za prevlast. Nakon milenijuma cvetanja, čuvena vinčanska civilizacija nestala je bez traga. Tako se o „drevnom Beogradu“ malo zna sve do 3. veka p.n.e.
Postoji li vinčansko pismo?
Zagonetni urezani znaci na glinenim posudama i figurinama ove drevne kulture već godinama intrigiraju srpsku i evropsku javnost, ali niko za sada nije postigao veći uspeh u dešifrovanju „vinčanskog pisma“. Nagađa se da su ovi pravolinijski urezi bili oznake vlasništva, kaucije, pa čak slikovno ili fonetsko pismo.
- Međutim, niko ne zna ni kojoj grupi naroda su pripadali Vinčanci, a kamoli kojim su jezikom govorili, što je neophodno za dešifrovanje jednog fonetskog pisma - napominje dr Nenad Tasić.

Izvor: Blic
http://www.blic.co.yu/beograd.php?id=53130

Ovo je prava riznica turističkih prihoda. Grad treba da napravi par rekonstruisanih kuća, u saradnji sa osekom za Arheologiju Filozofskog Fakulteta napravi i raspiše tender za zanatlije koji bi izrađivali mali milion đinđuva, reprodukcije kopalja, vaza sa vinčanskim pismom, majica sa istim, ćupova, kopije kamenih skulptura drevnih bogova i da onda to prodaju "ljudima sa mora" koji dolaze rekom "u belim plovilima" i govore čudnim jezicima.

 

[Cone]

Maglic,prelepo utvrdjenje u doline Ibra-20tak km od mog sela,i 20tak od Kraljeva.
Nikada nisam krocio put ovog zamka,ali sa magistrale se odlicno vidi ovo zdanje danju,a uvece uz pomoc odlicnog dekorativnog osvetljenja.Inace Maglic zovu i "Jerinin grad" i on je trenutno u losem stanju.Imam pouzdanu informaciju od mestana okolnih sela da je pun zmija.Posto je sa druge strane Ibra (u odnosu na Ibarsku magistralu),on je povezan sa civilizacijom sa dva viseca mosta,sa velikom medjusobnom udaljenoscu.Pogled sa utvrdjenja je sjajan.

 

[Влада]

Пошто "Велики ја" започе, рекох да наставим преношење овог фељтона из Блица

Kako se menjao izgled grada od praistorije do danas (2)
Singidunum - okrugli grad

Autor: M. G., S. P. | 16.08.2008. - 06:00
Singidunum - okrugli grad

Nakon milenijumskog procvata i mističnog nestanka na daleko čuvene vinčanske kulture, o Beogradu starog veka se nije mnogo govorilo. U tim burnim vremenima smenjivale su se u njemu vojske i njihovi manje ili više slavni vladari, mnogi doseljenici, putnici namernici i vidovnjaci. Prave obrise „metropole“ ponovo dobija tek tokom prva četiri veka naše ere, kada u okviru Rimskog carstva postaje atraktivna lokacija za život.

Temelje Singidunuma ili „okruglog grada“ postavilo je u 3.veku p.n.e. keltsko pleme Skordisci, čije su nekropole i umetnički predmeti pronađeni na Karaburmi.

Najpre je sagrađeno kameno utvrđenje, legijski logor - kastrum, oko koga su se, naseljavale porodice vojnika, trgovci i zanatlije, koje su vojni logor snabdevali potrepštinama. Tako je nastalo civilno naselje, građeno po uzoru na Rim sa sve širokim ulicama ukrštenim pod pravim uglom, vodovodom i kanalizacijom.
- Singidunum je mali grad, koji je u poređenju sa čuvenim rimskim gradovima pre bio varošica sa tri puta više vojnika nego običnih građana. U utvrđenom prostoru sa ulicama i kanalima, barakama-spavaonicama i „generalštabom“, bilo je smešteno oko pet, šest hiljada vojnika i legat, po činu jednak otprilike današnjem generalu. Logor se širio do današnje Rajićeve ulice, gde je bio njegov centralni ulaz, a na prostoru Donjeg grada nalazilo se civilno naselje sastavljeno od doseljenika iz svih delova imperije - objašnjava Stefan Pop Lazić iz Arheološkog instituta.

Protezala se ta svojevrsna metropola od oko 8.000 stanovnika preko Beogradske tvrđave, Obilićevog i Kosančićevog venca, dela Dorćola i Trga Republike, pa sve do Bulevara kralja Aleksandra. Ulice Kneza Mihaila, Uzun Mirkova, Dušanova i Kralja Petra I ostale su u istom položaju kao i u rimsko vreme, a Bulevar je bio glavni put za Viminacijum, gradić u blizini Požarevca. Odatle se preko sadašnjeg Pionirskog parka i Taša nastavljalo rimsko groblje.
Tu su i pronađene mnoge nadgrobne ploče, a oko 270 rimskih grobova se čuva u Institutu za arheologiju. Plodno zemljište Voždovca, Čukarice i Senjaka poklanjano je penzionisanim vojnicima, dok su današnji Mali Mokri Lug, Ritopek i Grocka bili važna vojna utvrđenja.

Singidunum je imao status slobodnog rimskog grada sa sve skupštinom na kojoj se odlučivalo o najbitnijim pitanjima vezanim za gradski život. Za razliku od čuvenih rimskuh gradova, najverovatnije nije imao amfiteatar, prostor za pozorišne i gladijatorske igre, te arheolozi smatraju da su se velike manifestacije odvijale na glavnom trgu.
- Glavni trg Singidunuma, stecište veoma aktivnog društvenog života u to vreme, bio je verovatno na mestu današnje Narodne banke u Kralja Petra. Tu smo pronašli niz žrtvenika i spomenika božanstvima koji su obično krasili rimske trgove - kaže Pop Lazić.

Sa centralnog trga, gde je bio smešten čuveni rimski forum sa gradskim većem i upravnim zgradama, širile su se dve glavne ulice duž današnje Vasine i Knez Mihailove. Tu su se nalazile brojne tržnice i stambene zgrade. Na Platou kod Kapetan Mišinog zdanja na Studentskom trgu bilo je veliko javno kupatilo sa toplom i hladnom vodom, svlačionicom, prostorijom za masažu, a moguće i vežbalištem. Kosančićev venac krasila je jedna od najlepših vila Singidunuma.
Dekorisana freskama i mozaicima tipičan je primer izgleda kuća uglednih i imućnih ljudi Singidunuma. Zapanjuje i podatak da su neke od njih imale čak i podno grejanje.
- Sistem podnog grejanja se sastojao iz dva podna sloja između kojih je strujao topao vazduh. U posebnoj prostoriji postojala je ogromna peć i sistem pumpi koje su omogućavale protok toplog vazduha kroz pod. Ovakvi su sistemi grejanja u jednom periodu bili rasprostranjeni u rimskim gradovima, što možda zvuči iznenađujuće obzirom da je većina sadašnjeg Beograda dobilo toplu vodu tek 2002. godine. Dedinje i neka periferna naselja i dalje nemaju razvijen kanalizacioni sistem - tvrdi Pop Lazić.

Ostaci slavnog rimskog grada sada se mogu videti samo na mestu nekadašnje Narodne biblioteke na Kosančićevom vencu, kao i u Rimskoj dvorani Biblioteke grada. Delovi logorskog bedema i jedne od kula osmatračnica i dalje stoje u blizini Zindan i Leopoldove kapije.
- Na Savskoj padini, na našu veliku žalost, nisu nikada vršena veća istraživanja, a smatra se da se baš na tom mestu krije najstariji sloj Beograda - zaključuje Pop Lazić.

Trgovci i kafandžije
„Rimski Beograđani“ najrađe su bili trgovci, kao unosno zanimanje pokazalo se i držanje kafana, a mnogi su, zbog velikih potreba vojnika, gajili povrće i voće i bavili se stočarstvom. Ulice Tadeuša Košćuška i Jovanova vrvele su od zanatlija. Pronađene antičke peći svedoče da se upravo ovde krajem trećeg veka, osim kožarskih i radionica za pravljenje dekorativnih predmeta od kostiju, nalazila i radionica za proizvodnju posuđa.

извор Блиц
линк http://www.blic.co.yu/beograd.php?id=53230

 

[Влада]

Kako se menjao izgled Beograda od praistorije do savremenog doba (3)
Najslavniji srednjovekovni grad na Dunavu

Autor: M. G. - S. P. | 18.08.2008. - 08:39

Kako od rimskog Singidunuma nakon snažnog naleta Atilinih Huna u petom veku ne ostade ni kamen na kamenu, sjajan i velike hvale dostojan grad sa zidinama od belog krečnjaka podiže ponovo iz pepela vizantijsi car Justinijan. O na daleko čuvenoj lepoti njegovih blještavih zdanja posvedočiše u narednim vekovima i nadolazeća slovenska plemena, koja ga očarana prozvaše „Beli grad“. A ubrzo po dobijanju novog imena došla je i nova slava, Beograd postade najslavniji srednjovekovni grad na Dunavu.

Živeti u Beogradu srednjeg veka bila je i počast i osuda u isto vreme. Žudeli su za njime, otimali ga i branili najpre Vizantinci i Huni, Avari, Sloveni, Ugari, Srbi i Turci, a prošlo je kroz njega i na hiljade krstaša. Pravo stanje stvari najbolje će dočarati podatak da su srednjovekovni Beograd Ugari u 12. veku porušili kako bi od njega sazidali Zemun. To se Vizantincima nikako nije svidelo, te su ubrzo vlast povratili, a time i tek sagrađeni Zemun „preneli“ na beogradsku stranu.

SRBI GA DOBILI 1824. GODINE
Jedino ga Srbi nisu osvajali. Kralju Dragutinu je on, verovali ili ne, dopao u miraz 1284. godine, kad je oženio ugarsku princezu. Ali ta prva srpska vladavina nije bila dugog veka. Dragutinov brat Milutin gubi Beograd i tek će ga despot Stefan Lazarević povratiti 1404. godine. Tada i ostadoše zapisane reči slavnog srpskog despota: „Nađoh najkrasnije mesto od davnina, preveliki grad Beograd, koji je po slučaju razrušen i zapusteo, sazdah njega i posvetih ga presvetoj Bogorodici“.

- Beograd je pod despotom postao srediste srpske države i doživeo transformaciju u pravi evropski srednjovekovni grad, ekonomsko, političko, društveno i kulturno središte sa velikim brojem vrlo pismenih ljudi. Među njima je najpoznatiji Konstantin Filozof, koji je ostavio najlepši opis srednjovekovnog Beograda. Iznad ušća Save u Dunav nikao je despotov zamak sa Nebojša kulom, a Beograd dobija svoju prvu biblioteku, bolnicu, kapelu, riznicu. U njemu se nalazila i crkva sa ikonom svete Bogorodice po kojoj je bio poznat kao “grad pod zaštitom Bogorodice”. Kako je u Beogradu bila izražena i verska tolerancija, u Donjem gradu se nalazio veliki franjevački samostan – kaže u razgovoru za „Blic“ Marko Popović sa Arheološkog instituta.

U Gornjem gradu su obitavale tada najznačajnije dvorske ličnosti. Tu su bile palate velikodostojnika, čuvena kuća despotove sestre Olivere i njegovog zeta Urliha. Despot Stefan Lazarević je želeo da njegov Beograd postane prava srednjovekovna metropola, pa je, da bi privukao ljude iz raznih krajeva sveta, davao građanima velike privilegije. Zato u njega hrle zanatlije i trgovci iz srednje Evrope, koji naseljavaju Donji grad. I dok na dvoru cveta umentost i kultura, ulicama se širi miris hleba iz skromnih pekara koje nabavljaju brašno u obižnoj vodenici, na jednom trgu alasi prodaju svežu ribu, a grad vrvi od dubrovačkih trgovaca koji dopremaju skupocene tkanine, nakit, posuđe.

DORĆOL - CENTAR TURSKOG BEOGRADA
Ali u ovom gradu na raskršću spokojstvo nikada nije trajalo dugo. Čitavog tog kobnog avgusta 1521. Turci su neprekidno bombardovali Beograd, te je i ovaj „bedem hrišćansta istočne Evrope“ najzad pao u njihove ruke. Hrišćanski narod je mahom prebegao u Carigrad zajedno sa ikonom svete Bogorodice, a Beograd je najpre pretvoren u „Dom rata“ (Dar al Džihad), a zatim sve više dobijao izgled orijentalne varošice sa crkama pretvorenim u džamije, karavan-sarajima, pijacama, bezistanima sa savske i mahalama sa dunavske strane varoši.

- Sledeca dva veka grad se širio ka današnjem Starom gradu, ka današnjem trgu Nikole Pašića. Civilno naselje se prostiralo od Istočne kapije Donjeg grada, preko današnjeg Dorćola, pa do Saborne crkve. Prostor oko Saborne crkve su naselili Srbi, a na mestu današnjeg Zooloskog vrta bila je kolonija dubrovackih trgovaca. Dorćol je bio centar turskog Beograda jer se nalazio pored pristaništa preko kojeg su trgovci Dunavom pristizali u Beograd. Bio je nastanjen Turcima, Cincarima i Jevrejima. Cara Dušana je bila glavna ulica turskog Beograda, zbog brojnih dućana istočnjačke robe nazvana Bitpazarska. Tu je bio glavni trg i čarsija sa mahalama za život i komunalnim institucijama – objašnjava Popović.

Druga ulica po veličini je bila Tefderdarska (po Tefder džamiji), sadašnja Karađorđeva, a od tada postoje i Terazije na kojima su stajale tri velike pumpe za vodu (terasije). To je bila sama periferija grada. Na Zelenom vencu se nalazila močvara iz koje je niz današnju Kameničku ulicu tekao potok pravo do Zelezničke stanice je tada bila čuvena „Venecijanska bara“. Tu je turska gospoda išla u lov na divlje patke i guske, a postojala je i Manojlova kafana u kojoj su gosti mogli da iznajme čamce. Druga omiljena destinacija za opuštanje i odmor bio je „breg za razmišljanje“ – Kalemegdan, koji je tada bio prazno polje sa savršenim pogledom na ušće.

Tek u 17. veku, kada Beograd pada pod austrijsku vladavinu, poprima obrise baroknog grada. A dugo očekivano oslobođenje dolazi sa Prvim srpskim ustankom nakon koga se uspostavlja srpska vlada 1807. godine, kao i prva ministarstva.
SUTRA: BAROKNI BEOGRAD

Drvena mahala
Kuće turskog Beograda su se uglavom gradile od drveta, ređe od nepečene gline. Samo su se značajne građevine poput džamija, gradskih institucija ili bedema bile izgrađene od kamena. Glavni kamenom je bio Tašmajdan čije su pećine vekovima služile kao tamnice, skloništa ili ostave za barut – priča Marko Popović.

извор Блиц
линк http://www.blic.co.yu/beograd.php?id=53429

 

[bigvlada]

Kako se menjao izgled Beograda od praistorije do danas (4)
Od utvrđenja do otvorenog grada
Autor: M. Graf - S. Tasić-S. Perišić | Foto:G. Srdanov | 19.08.2008. - 10:08

Već u vreme Turaka Beograd je svojom veličinom i arhitekturom nadmašivao mnoge slavnije gradove širom Otomanskog carstva, a dolaskom Austrougara dobija evropski izgled sa sve raskošnim zgradama u baroknom stilu. Smenjivale su se decenijama nakon toga češke i austrijske arhitekte i domaći indžiliri postavljajući temelje današnje metropole, koja, po malo, liči na mnoge gradove sveta, a opet nije poput ni jednog.

Život iza visokih zidova u kućama mahom orijentalnog tipa, po dvorištima daleko od znatiželjnih očiju, blatnjavi sokaci od kojih je tek poneki kaldrmisan i varoški telal koji udarajući u doboš, na današnjem trgovima centra i pred Varoš kapijom(na raskršću Pop Lukine i Kosančićevog venca) objavljuje: „Ko ide u lov na divlje patke i guske na Terazijama i iznad njih, neka se pazi, jer se sa Dedinja i od Vračara pojaviše vukovi, pa da neko ne strada“. Ovako je Beograd izgledao početkom 19. veka.

Uspon posle Oslobađanja
Po porazu turske imperije, prvo su stradali minareti džamija beogradske tvrđave. Porušila ih je Austrougarska vojska da bi panorama izgledala „evropskija“. Ali, narodu, koji je želeo da se oslobodi strašnih slika sa ulica i vladara nataknutih na kolac, to nije bilo dovoljno. Da bi se sasvim izmenio izgled turske kasabe Knez Miloš je primorao zanatlije da se sele van šanca, a za to je često morao i fizički da kažnjava. Jedna od prvih ulica van zidina bila je Kraljice Natalije, a od Stambol kapije koja je stajala na sred Vasine okružena travnatim poljem, put je vodio na dve strane, desno ka Terazijama i levo ka Paliluli u Tašmajdanu
- Karađorđev Beograd je u to vreme podeljen na tri kvarta, a pristanište Donjeg grada blizu Kule Nebojše postaje brodogradilište. Osniva se prva srpska Vlada, Velika škola, Bogoslovija, a u Donjem gradu Topolivnica. Vodeću snagu grada čine zanatlije i trgovci koji su otvarali dućane duž današnjih Terazija, Prizrenske i Balkanske ulice - kaže Mirko Magarašević, autor knjige „Raskršće vekova i puteva“.
Pošto u to vreme Beograd postaje sedište trgovine na Balkanu, a onda i centar intelektualnog i naučnog života, do kraja veka se u njemu našlo više od 150 hotela i kafana.

Tramvaj na konjsku vuču
Uprkos svemu, živelo se uglavnom od izlaska do zalaska sunca. Čaršija se zatvarala u sumrak, a prva raskršća su osvetljena na gas. Pozorište otvoreno 1869. i, nešto kasnije, železnička stanica, bili su osvetljeni „luft gasom“ što je za ono vreme predstavljalo „čarobnu svetlost“ i čudo tehnike. Nekako u isto vreme Emilijan Josimović je, pravljenjem prvih nacrta za dalji razvoj grada, planski postavio temelje današnjeg grada.
- I ranije je Beograd planiran, ali kao utvrđenje, a ne kao grad. Ne smemo da zaboravimo da u njemu žive dva grada - utvrđeni Beograd, turska kasaba na ivici Otomanskog carstva i otvoreni Zemun, austrougarsko pogranično naselje. Josimovićeva rekonstrukcija je približila te krajnosti, ali se svi planski inputi sa kraja 19. i početka 20. i dalje vide u strukturi grada - priča Zoran Đukanović, profesor na Arhitektonskom fakultetu.
Bunare i izvorske česme sa kojih vodu kroz grad raznose vodonoše- sakacije, rimski, turski i varoški vodovod ubrzo menja beogradski. Grad dobija i parobrodsko društvo, prvu poštu, Narodni muzej i pozorište. Uspostavljaju se telegrafske i telefonske linije, zida most na Savi, a trgovački deo se sa Dorćola seli ka pristaništu pretvarajući najkraću vezu između varoši i tvrđave, Ulicu Kneza Mihaila, u najvažniji trgovačko - poslovni centar. Krajem veka pojavljuje se i prvi tramvaj na konjsku vuču u kojem se vožnja „naplaćivala po visini i debljini putnika“, a, pošto nije imao stanice, zavisila je i od razdaljine.

Gigantski poduhvat za novog čoveka
- Ne smemo da zaboravimo Novi Beograd, gigantski poduhvat pretvaranja močvare u mesto povoljno za život. Iz feudalizma smo prešli u socijalizam, a novi herojski grad je napravljen za novo vreme i čoveka. On je obezbedio srastanje Beograda i Zemuna i predstavlja jedan od najboljih primera grada moderne na svetu - podseća Zoran Đukanović.
Posle toga su „satelitska naselja“ prerasla u Banovo brdo, Miljakovac, Mirijevo... a onda je usledio i period divlje gradnje. Kako kaže Đukanivić, danas se već razmišlja o „trećem“ Beogradu sa druge strane Dunava koji će jednom progutati i Pančevo i od njega napraviti drugi Zemun.
Narodno pozorište
Po uzoru na Milansku skalu, krajem 19. veka, sazidano je Narodno pozorište u čijoj sali se održavaju i dobrotvorni balovi. Glumci se nastanjuju u obližnje jeftino sokače koje se ubrzo razvija u boemsku četvrt - Skadarliju. U isto vreme Knez Miloš svom lekaru poklanja zgradu u kojoj se otvara čuvena kafana „?“.

Razvoj gradskih parkova
Topčider je jedan od prvih parkova izgrađenih u Srbiji.
- Topčider je bio takva šumetina da Turčin nije smeo ni da pogleda u tom pravcu, a kamoli da ode. Knez Miloš je zato baš u njemu napravio svoj dvor, dok je ženu poslao, kao taoca, Paši pod zidine. To je bila cena slobode - priča Đukanović.
U to vreme je Univerzitetski park bio Tursko groblje koje je krajem 19. veka iseljeno i pretvoreno u Veliku pijacu. Karađorđev park je predstavljao logor ustaničke vojske, a Pionirski, opasanom visokim zidinama, kraljevski vrt.

Izvor: Blic
http://www.blic.co.yu/beograd.php?id=53564

 

[jovanovm]

^^^ Boze, kako tendenciozno napisan tekst pun poluistina i lazi...

 

[bigvlada]

Jedno od najbogatijih nalazišta na Balkanu
Ispod zemlje na Jelici još jedan Kalemegdan
Autor: O. Dašić | 24.08.2008. - 00:01

Grad, kome još nije utvrđeno ime, nastao je u VI veku i zauzima površinu između 20 i 30 hektara. Osnovan u doba Justinijana, bio je nastanjen imućnim stanovništvom i najverovatnije nestao u požaru. Po veličini i značaju, arheolozi ga upoređuju s Kalemegdanom.

Grad, kojem se još ne zna pravo ime, bio je u svoje vreme regionalni centar i zahvatao je površinu od 20 do 30 hektara, što ga svrstava u najveće ranovizantijske lokalitete u Srbiji. Imao je najmanje pet crkava, velike rezidencije, stambene objekte i radionice. Branjen je bedemima i kulama, a neke od crkava i rezidencija bile su ukrašene skulpturama. Zanimljiva je i unutrašnja arhitektura, pregradni zidovi, zazidani i nezazidani prolazi, kompletno očuvana stepeništa i nadvratni lukovi od sige koji će u potpunosti moći da se rekonstruišu - opisuje prof. Mihailo Milinković, s odseka za arheologiju Filozofskog fakulteta u Beogradu.
Arheolozi već nekoliko leta intenzivno rade na jednom od najbogatijih nalazišta u ovom delu Balkana. Oni su došli do zanimljivih podataka koji će svakako promeniti dosadašnja poimanja značaja i uloge ovih krajeva u ranovizantijskom periodu.

Grad iz doba Justinijana
Gradina je višeslojno nalazište čije naseljavanje počinje na prelazu iz kamenog u bronzano doba. Poseduje tri osnovna horizonta nastanjivanja od praistorijskog do perioda ranog srednjeg veka sa tragovima manjeg slovenskog naselja. Svakako je najznačajniji grad iz VI veka, najverovatnije osnovan u vreme cara Justinijana, velikog obnovitelja gradova i utvrđenja širom Vizantijskog carstva.
Prva iskopavanja počela su 1984. godine. Prof. Milinkoviću, koji je u to vreme radio na iskopinama u Dragačevu, stariji meštanin pokazao je tada rukom na vrh Jelice i rekao: „Onde je bila crkva.“
- Neposredno posle Drugog svetskog rata seljaci su radili na izgradnji puta Čačak-Lučani i svako je imao obavezu da donese određenu količinu kamena. Neki su se dosetili da na vrhu Jelice postoji majdan već obrađenog kamena. Donosili su isklesane komade, a na svakom je stajao natpis s uklesanim krstom. Neki su hteli da ih sačuvaju pa su ih sklanjali u stranu. Kako je ovaj kraj tradicionalno bio skloniji krstu nego petokraki, pod kojom su tada gradili put, ostavili su to kamenje po strani ne želeći da ga unište. Tako je bilo sve dok u obilazak gradilišta nije naišao jedan partijski funkcioner i, uz obrazloženje da se „sa crkvom raskrstilo“, naredio da se i taj kamen pretvori u tucanik i ugradi u podlogu puta - prepričava profesor Milinković ono što je čuo od seljaka u tom kraju, a na osnovu čega je došao na prvi trag o postojanju Gradine.
To kamenje je, kaže on, ustvari bilo jedino pisano svedočanstvo o vremenu gradnje, vlasniku, a možda i graditelju, i jedina vodilja po kojoj bi se mogao izvesti siguran zaključak o kojem gradu je reč. On kaže da je „čista“ dokumentacija otišla u nepovrat i da je pred arheolozima tako ostao duži i teži put da datiraju nastanak grada.

Podno grejanje
Kao najvažnije otkriće arheolozi izdvajaju Objekat 6, dužine više od 22 metra i širine 12,80 metara, čija je visina očuvanih zidova za naše uslove iznenađujuća i na pojedinim mestima iznosi i do pet metara. Ova građevina, još neutvrđene namene, prizidana je uz spoljno lice bedema Gornjeg grada. Jedinstveno otkriće koje se retko sreće na građevinama iz tog doba u ovim krajevima je potpuno očuvana kružna kamena peć, smeštena na nižem nivou uz prostoriju koja je imala stubiće na kojima je, pretpostavlja se, bio pod, što znači da je građevina imala podno grejanje. Uz to, i pronalasci kao što su staklene čaše, delovi vodovodne cevi, amfore za maslinovo ulje iz Sredozemlja, niz skupocenih posuda i amfora napravljenih na severu Afrike, na teritoriji današnjeg Tunisa, potvrđuju srazmerno visok standard života, tako da se može pretpostaviti da je vrh Gradine bio nastanjen imućnijim i društevno izdignutim slojem stanovništva.
Profesor Milinković kaže da u Ministarstvu kulture postoji želja da se ovaj spomenički fond predstavi široj javnosti, što bi nakon 25 godina rada omogućilo da se na Jelici napravi arheološki park i izletište.

Grad stradao u velikom požaru
Arheolozi su utvrdili da su sve građevine stradale u velikom požaru. Zanimljivo je da, i pored očiglednih znakova da su meštani živeli „na visokoj nozi“, arheolozi nisu pronašli ostatke zlatnih i srebrnih predmeta, što navodi na zaključak da su se žitelji pred najezdom Avara preko Save i Dunava spasli u poslednjem trenutku, odnoseći sa sobom samo najdragocenije predmete.

Izvor: Blic
http://www.blic.co.yu/reportaza.php?id=54145

 

[bigvlada]

Otkriće naših arheologa u Nišu
Prva civilizacija u Evropi
Autor: M. Smiljković | Foto:K. Kamenkov | 11.09.2008. - 06:14

NIŠ - Naučno najvrednije preistorijsko arheološko naselje na teritoriji Evrope nalazi se u naselju Bubanj u Nišu, gde su nađeni razni predmeti iz perioda od 4000. godine pre nove ere, potvrdio je juče doktor arheologije Milorad Stojić sa Instituta za arheologiju u Beogradu. On je objavio senzacionalnu vest iz ove oblasti nauke da su na prostoru oko nalazišta Bubanj naseljeni prvi ljudi koji su došli na Balkan, a pripadaju indoevropskim narodima, odnosno da je na tom lokalitetu formirana prva civilizacija u Evropi.

- Vrlo je važno otkriće da su se prvi narodi u Evropi ovde naselili i nastavili da žive na ovim prostorima, a predstavljaju naše daleke pretke. Bavili su se preradom metala u isto vreme kada se to činilo u Mesopotamiji i kada su se formirale prve države na Bliskom istoku. To dokazuje i da se bakarno doba odvijalo sve do planinskih venaca Karpata. Ovako vredno i očuvano nalazište ne postoji nigde u Evropi jer smo otkrili 17 kora zemljišta koje zapravo jasno pokazuju isto toliko zajednica koje su ovde živele. Zemljište je pažljivo otkopano, i to na samo 3,5 metra dubine, što je zaista impresivno. Ni na jednom lokalitetu nemate takvu lepezu minerala - priča Stojić.
Dodaje da su do ovih zaključaka došli na osnovu karakterističnih ukrasa na keramičkim posudama koji su svojstveni za narode iz južnoruskih stepa, a za koje se smatra da su indoevropljani. Predmeti iz neolita, koje su pronašli na Bubnju, biće putokaz i ključ svim daljim istraživanjima.
- Mi smo iskopali izvanredno sačuvane predmete u slojevima zemljišta, kao na primer keramiku ukrašenu zlatom. Tu su i tegovi za tkanje, sečiva od životinjskih kostiju, kamene ukrasne perlice, vrh strelice koji se fantastično vidi. Pronašli smo kremeni nož od minerala koji jedino može da potiče sa ostrva Melos u Egejskom moru, ali i delove raznih keramičkih sudova. Na tim sudovima se nalaze originalne dekoracije koje objašnjavaju stanje duha tih naroda koje bi trebalo naknadno da istražujemo jer smo sve ovo pronašli za samo tri nedelje iskopavanja. Pokušavamo da otkrijemo šta su jeli, kako su živeli - navodi Stojić.
Pored niškog Narodnog muzeja i Uprave za kulturu i sport u Nišu, u istraživanja se uključuju Univerzitet u Kembridžu i Institut za fiziku u Beogradu. Na ovom lokalitetu pronađena je i kuća nalik na zemunicu. O njoj doktor arheologije Aleksandar Bulatović kaže da je najutentičniji pronalazak o životu ljudi koji su živeli pre skoro 8.000 godina: „To je zemunica srednjeg neolita, u kojoj su živeli narodi pre indoevropskih naseobina, odnosno ljudi iz kamenog doba.“

Izvor: Blic
http://www.blic.rs/kultura.php?id=56371

 

[vrachar]

Srbi narod najstariji :lol:

 

[bigvlada]

Nema ovo veze sa Srbima, kao što ni stanovnici Lepenskog vira nisu bili Srbi. Ali ovo pokazuje da imamo jako lep kutak planete gde živimo, koji je bio primamljiv mnogim kulturama, čak i pre više hiljada godina.

 

[_Wuk_]

Evo Nišu turistička atrakcija.

...za koju godinu.

 

[bigvlada]

Dopisnica Danas Ada Kale
Ostrvo stradanja četvorice dahija

Autor: Jelena Bujdić- Krečković

Kladovo. - Aganlija, Kučuk Alija, Mula Jusuf i Fočić Mehmed aga, četvorica beogradskih dahija poznatih po zulumu koji su činili, ostali su bez glava na Ada Kaleu, dunavskom ostrvu, gde ih je sustigla potera srpskog vojvode Milenka Stojkovića. Sve se to dešavalo jula meseca 1804. godine, u vreme Prvog srpskog ustanka, a istoriju ove dunavske ade ne čine samo dahije zulumćari .

Ostrvo grad, ili na turskom Ada Kale, nekadašnja ada i naselje na Dunavu u Tekijsko - oršavskoj dolini između gornje klisure Kazana i Sipske klisure nizvodno, dugo 1.750 metara, a široko 500. Još su Rimljani utvrdili Ada Kale, pa su na temeljima tih utvrđenja građena druga, tako da je ova dunavsko ostrvo uvek služilo u vojne svrhe. Onaj ko je bio gazda Ada Kalea, gospodario je i plovidbom kroz Đerdap, jer je ona bila i kontrolna kapija za plovidbu kroz Gvozdena vrata.Drevna utvrđenja na ostrvu poslednji obnavljaju Austrijanci, istorija beleži da to najpre beše 1689. kada car Leopold I gradi utvrđenje i naziva ga Nova Oršava, jer se nalazilo na svega par kilometara nizvodno od rumunskog grada Oršava. Par decenija kasnije sledilo je znatno pojačanje, pa utvrđenje ima pet kula, četiri su bile ugaone, a jedna sa šančevima na najistaknutijem Alion bregu. Godine 1718. tu je bio carski stan odakle je car Josif I posmatrao borbu sa Turcima. Posle austrijske okupacije Ada Kale su naselili Turci i sve dok dunavska ada nije nestala pod vodom Đerdapskog jezera ovde je bilo tursko naselje.

''Uklinjeno između srpskog i rumunskog kraljevstva, koja se na dvema obalama Dunava nalaze u brzom početnom usponu, ostrvo Ada Kale predstavlja neobično slikovitu muslimansku oazu, koja posetiocu sposobnom za posmatranje, makar malo dublje od obične radoznalosti, jasno pokazuje zbog čega se turska vladavina na evropsko-hrišćanskom tlu bliži kraju'' - zabeležio je početkom 19. veka putopisac Feliks Kanic , usput poručujući da ko nema mogućnosti da se sa Turskom upozna drugačije azijskom to može da učini idući na Adu Kale, jer će tamo , bez ikakvih teškoća, moći da dobije "poučnu" sliku sa svim bitnim karakteristikama.

Dunavsko ostrvo grad često je menjalo gospodare i poslednja dva veka često je bilo kamen spoticanja dvaju carstva čije se gospodaranje njime naizmenično smenjivalo. Iako je 1878. po Berlinskom ugovoru Turska napustila Ada Kale, sve do potapanja ostrva 1971. godine njegovi stanovnici bili su Turci. Zvanično, posle Prvog srpskog rata Ada Kale pripalo je Rumuniji. Čuvenim je ovo ostrvo činila i vinova loza adakalka, a postojaše nekad i lepi, mirisni ratluk koji je nosio ime Ada Kale.

Baš rahat lokumom i turskom kafom u fildžanu, Centar za kulturu Kladovo je svoje starije sugrađane podsetio na nekdašnji Ada Kale. Pamćenje su svakako osvežila i velika maketa ostrva grada, kao i dokumentarni film i fotografije ostrva. Oni mlađi čija sećanja ne sežu dalje od 1970. godine , zahvaljujući trudu kladovskih kulturnih poslenika , mogli su da vide kako to nekada bejaše .

Izvor: Danas
http://www.danas.rs/vesti/drustvo/periskop/ostrvo_stradanja_cetvorice_dahija_.48.html?news_id=139546

 

[bigvlada]

Počinje izgradnja zaštitne konstrukcije praistorijskog nalazišta
Lepenski vir pod novim krovom
Autor: S. Vukašinović | 20.09.2008. - 06:00

DONJI MILANOVAC - Da neko drugi umesto nas ima Lepenski vir, arheološki lokalitet svetskog značaja i glasa, stvorio bi od njega nezaobilaznu turističku destinaciju, stav je stručnjaka ali i samih turista. U nameri da konačno izgradi zaštitnu konstrukciju lokaliteta, Vlada Republike Srbije je iz Nacionalnog investicionog plana obezbedila 191 milion dinara za realizaciju prve faze projekta.

Muzej na Lepenskom viru koji posluje kao deo Narodnog muzeja iz Beograda nije u reprezentativnom stanju. Praistorijsko nalazište, koje se ubraja u evropske i svetske atrakcije na obali Dunava u srcu Nacionalnog parka Đerdap, i Muzej, kao svedočanstvo jedinstvene civilizacijske priče stare više od osam hiljada godina, ima samo „privremeni smeštaj“ već tri i po decenije.
Po sezoni, koja traje od aprila do oktobra, beleži se poseta između 20 i 22.000 ljudi, a arheolozi, antropolozi, kulturolozi, turisti, studenti, đaci ovu kolevku evropske civilizacije upoznaju pod privremenom zaštitnom konstrukcijom od krovne građe i salonita. - I krovna konstrukcija iznad lokaliteta i muzej predstavljaju samo improvizovana rešenja za koja se pretpostavljalo da će služiti samo par godina, a evo već četvrt veka kako ovde radim i nadam se novom krovu - kaže Vasoje Vasić, kustos Narodnog muzeja na Lepenskom viru.
Prema informaciji iz Ministarstva ekonomije i regionalnog razvoja, koje realizaciju projekat izgradnje zaštitne konstrukcije arheološkog lokaliteta Lepenski vir, u prvoj fazi projekta predviđena je izgradnja zaštitne čelične konstrukcije kojom će prekriti arheološki lokalitet i građevinsko zanatske radove na rekonstrukciji zgrade Muzeja neposredno uz lokalitet.
U opštini Majdanpek, za koju je ova investicija jedna od najvećih u poslednjoj deceniji, veruju da će Lepenski vir tako konačno zablistati novim sjajem, a posetioce dočekivati u uređenom kompleksu. Novi objekat bi trebalo da se lepo uklopi u ambijent rezervata prirode u prvom stepenu zaštite, ali i pokrije čitav lokalitet, amfiteatar, salu za postavku skulptura, prostor na kome bi bila izvedena rekonstrukcija trapezoidne kuće Lepenskog vira, ali i arheološki nalazi.
Prema planu, na potezu uz lokalitet trebalo bi da bude i pristanište par bungalova, ali i naučno-rekreativni centar. Meštani kažu, kada je Lepenski vir u pitanju, planovi nikada nisu manjkali, ali su srećni da se konačno stvaraju uslovi da se bar deo ostvari i da se ovaj lokalitet svetskog značaja primereno uređuje. Tek toliko da nam se ne ponavljaju slike kao ove godine kada su studenti arheologije iz Velike Britanije ovde boravili i pitali zašto se tako ponašamo prema svojoj baštini, a mi bili bez odgovora.

Izvor: Blic
http://www.blic.rs/srbija.php?id=57586

 

[bigvlada]

Retke dragocenosti u stalnoj postavci Muzeja Vojvodine
Pozlaćeni šlemovi iz sremskih njiva
Autor: Jelena Paklar | 14.10.2008. - 12:13

Stalna postavka Muzeja Vojvodine uskoro će biti bogatija za još jedan rimski šlem. Tako će se u muzejskoj kolekciji naći i treći eksponat iz rimskog perioda, koji je pronađen u selu Jarak kod Sremske Mitrovice. Zahvaljujući postavci tri pozlaćena šlema novosadski muzej će biti daleko zanimljiviji za posetioce, posebno istraživače rimske antike.

U stalnoj postavci Muzeja Vojvodine već se nalaze dva nadaleko poznata rimska pozlaćena šlema iz Berkasova kod Šida. Kustos Tijana Pešterac najavljuje da će treći kroz mesec dana biti predstavljen posetiocima muzeja.
- Proces konzervacije i restauracije šlema je pri kraju. Kada sve bude završeno, najavićemo kada će biti izložen - kaže Tijana Pešterac.
Do ovog dragocenog eksponata Muzej Vojvodine došao je prošle godine, zahvaljujući zalaganju arheologa dr Velike Dautove-Ruševljan. Šlem je u selu Jarak i kod Sremske Mitrovice pronašao jedan meštanin i, nakon razgovora sa dr Ruševljan, pristao da ga proda muzeju.
- Šlem je bio u delovima, jer je nalazač njegove parčiće lepio na kartonsku podlogu i tako konzervatorima stvorio dodatne poteškoće - kaže Tijana Pešterac.
Stručnjaci kažu da se u istoj muzejskoj postavci retko nađu tri takva eksponata.
- U svetu ne postoji velik broj takvih šlemova, a i slični su malobrojni. Svi retki primerci ovog tipa šlema nađeni su na periferiji Rimskog carstva - kaže kustos Muzeja Vojvodine.
Za tri pozlaćena eksponata stručnjaci kažu da su iz četvrtog veka naše ere i da spadaju u grupu kresastih ili kasnorimskih paradnih šlemova. Njihova vrednost je neprocenjiva. Jedan od dva šlema koji su nađeni u Berkasovu očuvan je u celini.
- Taj šlem je jedinstven i sličan mu je samo jedan koji je izložen u muzeju u Budimpešti, ali on nije tako dobro očuvan - kaže Pešterac.
Drugi rimski šlem nađen u Berkasovu je jednostavnije izrade. Njegova kalota je sastavljena iz dva dela, a njihov spoj prekriva rebrasto uzdignuta kresta, ukrašena nizom srebrnih kuglica. Njemu je sličan i šlem nađen u Jarku.
Veo misterije još se vezuje za dva šlema iz Berkasova. Na raskošnijem šlemu primećena su oštećenja za koja se pretpostavlja da su tragovi borbe, kao i mrlje za koje se pretpostavlja da su od krvi. Kasnije su se razvile teorije da je ova oprema ili nečiji ratni plen, ostavljen ili izgubljen nakon borbe, ili da je ostavljena prilikom bekstva.
Šlemovi bez sertifikata
Šokantno je da dva šlema iz Berkasova još nisu proglašeni kulturnim dobrom od izuzetnog značaja. Na takvu odluku Skupštine Srbije još uvek se čeka. Police na kojima se u Muzeju Vojvodne nalaze ova dva šlema trenutno su prazne, jer su eksponati spremni za transport na veliku izložbu u italijanskom gradu Akvileji.

Izvor: Blic
http://www.blic.rs/vojvodina.php?id=60906

 

[bigvlada]

Radovi na lokalitetu Caričinog grada (Justinijana Prima) još traju
Uspavani arheološki biser
Autor: Milica Ivanović | 26.10.2008. - 00:01


Na lokalitetu Justinijane Prime kod Lebana, u narodu poznatijeg kao Caričin grad, svakog leta arheolozi provedu po mesec dana i to, sa povremenim prekidima, traje od 1912. godine.

Ove godine radovi na iskopavanju i uređenju tog arheološkog nalazišta iz 6. veka pre nove ere počeli su proletos i još traju s ciljem da se što pre konzervira grad i u svoj svojoj lepoti prezentuje domaćim i stranim turistima. U akciju se uključila i Opština Lebane koja je prošle nedelje završila izgradnju i asfaltiranje poslednje deonice puta od sedam kilometara od ove varoši do Caričinog grada u kome su svojevremeno udareni temelji hrišćanstva na Balkanu.
Plan je, kaže predsednik opštine Lebane Mića Stanković, nastavak rekonstrukcije puta od Caričinog grada do obližnjeg Slišana pa sve do Prolom banje i Đavolje varoši kako bi se do tih turističkih destinacija stizalo brže iz dva pravca.
– Vreme je da Caričin grad dobije mesto na turističkoj mapi Srbije kakvo zaslužuje, a opština Lebane ima od toga i ekonomsku korist – priča Stanković dok obilazi radnike koji raščišćavaju teren oko akropolja, mesta gde se planiraju obimniji radovi tokom narednog proleća.
Prema procenama, Caričin grad godišnje poseti oko 10.000 turista, među njima i brojne strane delegacije, ali činjenica je da je ovaj grad, koji je najpoznatiji rimski imperator sagradio sebi u čast, u blizini, kako se veruje, svog rodnog mesta, daleko poznatiji u svetskim arheološkim krugovima, pre svega, zbog činjenice da je jedini rimski grad sačuvan u celosti. Njegova arhitektura proučava se na mnogim svetskim univerzitetima.
– Samo neangažovanjem nadležnih ovaj arheološki biser nije uvršten na listu za glasanje za sedam svetskih čuda, a on to zaslužuje. To je jedini antički grad u Srbiji kroz čije kapije možete da uđete i doživite antički univerzum na našim prostorima. Justinija Prima je očuvan kompleks sa devet crkava, akropoljom, donjim i gornjim gradom, vodovodom i kanalizacijom. Opasan je sa tri bedema, a van zidina se nalazi jezero i očuvana brana iz tog perioda, koju ćemo rekonstruisati. Tu ćete na jednom mestu dobiti odgovor na mnoga pitanja vezana za period od 580. do 620. godine. On zauzima sam vrh svetske arheologije – kaže Vujadin Ivanišević sa beogradskog Arheološkog instituta, dugogodišnji šef srpsko-francuskog istraživačkog tima na lokalitetu Justinija Prima.
Za razliku od drugih antičkih gradova u Srbiji, Caričin grad, koji se sa podgrađem prostirao na površini od 30-40 hektara, nikao je ni iz čega i nije se oslanjao na ranije arhitektonske šeme. Bio je sedište prve arhiepiskopije na prostorima sadašnje Južne Srbije. U njemu se nalazila, potvrđeno je tokom prošlogodišnjih iskopavanja, radionica za izradu stakla, ali i više podnih očuvanih mozaika, među kojima i najveći mozaik u Srbiji od oko 300 kvadrata.
– Ovde se može očekivati masovniji priliv turista – ocenjuje istraživač saradnik pri Arheološkom institutu Perica Špeher – tek kada se napravi neki turistički sadržaj. Po mom mišljenju, posle restauracije i rekonstrukcije bedema akropolja sa episkopijom u centru, koje pripremamo za narednu godinu, neophodno je dozidati atrijum i vidikovac sa kulom i da se potom na pravom spratu lapidarijuma sazida kafić u antičkom stilu – predlaže Špeher, a predsednik lebanske opštine Mića Stanković dodaje da se planira i izgradnja etnosela pored Caričinog grada, izgrađenog u obliku sazvežđa Oriona, zatim, izrada suvenira i prodajnog prostora. Ranije je u njegovom podnožju sazidan objekat „Teodora“, namenjen za stanovanje arheologa.
– Caričin grad, koji se nalazi u blizini Sijarinske banje, naša je velika nada za razvoj turizma i uopšte ekonomije ovog siromašnog kraja. Vlada Srbije je proteklih godina izdvajala velika sredstva za čišćenje lokaliteta, a spremnost postoji i za druga ulaganja – veli Stanković.

I EU pomaže
Na osnovu projekta Narodnog muzeja u Leskovcu, pre dve godine je Evropska agencija za rekonstrukciju izdvojila oko 130.000 evra za čišćenje lokaliteta, a prošle godine po projektu Zavoda za zaštitu spomenika iz NIP su za iste potrebe pristigla sredstva od 10 miliona dinara. Arheološka iskopavanja, inače, finansiraju francuska i srpska vlada.

Izvor: Blic
http://www.blic.rs/kultura.php?id=62479

 

[bigvlada]

Našli ostatke kuća iz bronzanog doba
Autor: Ljiljana Stupar | 03.11.2008. - 10:13

ZRENJANIN - Arheološka iskopavanja na lokalitetu Podumka kod Orlovata, minulog leta potvrdila su mišljenje stručnjaka iz 2005. godine da je reč o naselju bronzanog doba. Po rečima Snežane Marinković, rukovodioca arheološkog iskopavanja, to dokazuju ostaci materijalne kulture, fragmenti keramike, posude, lonci i manje posude.

U toku ovogodišnjoj kampanji stručnjaci su otvorili pet sondi, a u dvema su otkriveni nalazi ruševina kuća koje potvrđuju pretpostavke da je reč o naselju iz ranog bronzanog doba.

- Letos smo otkrili podove kuća koje su najverovatnije stradale u požaru, jer su na kućnom lepu pronađeni tragovi gorenja. Kućni lep sa otiscima trske kompaktno je očuvan u većim i manjim komadima - kaže Snežana Marinković, muzejski savetnik zrenjaninskog Narodnog muzeja.
Posebnu pažnju stručnjaka izazvali su ravni i levkasti delovi, koji su najverovatniji bili uglovi kuće. Još uvek se ne mogu odrediti tačne dimenzije kuća. Otkriveni su i delovi keramike koji pripadaju ranom bronzanom dobu. Nađene su i životinjske kosti na osnovu čega se zaključuje da su se stanovnici bavili stočarstvom.
- Reč je o dragocenoj lokaciji, a na području srednjeg Banata ovo je redak lokalitet na kome je isključivo materijal iz ranog bronzanog doba - kaže Marinkovićeva.
Na ovom lokalitetu pronađen je i kalup za izlivanje bronze i grumen rude, što dokazuje da su se stanovnici na ovom području bavili i metalurgijom. Pošto su kalupi za izlivanje bronze veoma retki, ovaj lokalitet smatra se veoma vrednim.
- Iskopavanja treba nastaviti i naredne godine. Zato će arheološko odeljenje Narodnog muzeja Zrenjanin konkurisati za novac kod Pokrajinskog sekretarijata za nauku i kulturu i grada Zrenjanina - kaže Snežana Marinković.

Druga kampanja
Arheološka iskopavanja na lokalitetu Podumka započeta su 2005. godine, a nastavljena su ove godine. Lokalitet se nalazi na kilometar od Orlovata, pored Tamiša, a obuhvata površinu od 22.500 kvadratnih metara.

Ekipa sa Podumke
Osim Snežane Marinković na iskopavanjima u Podumki ove godine su radili - dr Dubravka Nikolić, stručni konsultant sa Filozofskog fakulteta u Beogradu, akademski fotograf Dušan Marinković i studenti arheologije.

Izvor: Blic
http://www.blic.rs/vojvodina.php?id=63723

 

[bigvlada]

Ostaci rimskog grada kod Kostolca jedini su te vrste u Evropi dostupni istraživačima
Novi život rimske carske prestonice Viminacijuma
Autor: Momčilo Petrović | Foto:j. vučetić | 22.11.2008. - 05:00

Za jedno se starim Rimljanima mora odati priznanje... dobro, i za orgije... ali, kapa dole za umeće da odaberu prava mesta za svoje gradove: ko god je posle njih živeo nije mogao da nađe bolji položaj za svoje stanište, nego je zidao na rimskim temeljima. Tako se Londinijum nalazi ispod današnjeg Londona, Mediolanum ispod Milana, Emona ispod Ljubljane, Akvinkum ispod Budimpešte, Singidunum ispod Beograda...

- Od svih legijskih logora koji su se nalazili na teritoriji nekadašnje Rimske imperije, od Velike Britanije do Iraka, samo na mestu Karnuntuma, nedaleko od Beča, i Viminacijuma kod Kostolca niko posle Rimljana nije hteo da živi. Na radost arheologa, jer su ostacima stare civilizacije mogli nesmetano da priđu. Lokalitet u Austriji je detaljno ispitan još pre jednog veka, tako da je Viminacijum jedino neistraženo nalazište te vrste na svetu. Budući da je posle hunskog razaranja sve ostalo kako je i bilo pre 1.700 godina, za Viminacijum s pravom volim da kažem da su to balkanski Pompeji - kaže dr Miško Korać iz Arheološkog instituta SANU, rukovodilac istraživanja u Viminacijumu.
Prva arheološka iskopavanja obavio je Mihajlo Valtrović još sredinom 19. veka, a posle njega Miloje Vasić. Sedamdesetih godina prošlog veka Vlada Kondić i Ljubica Zotović počinju iskopavanja logora i kupatila i od tada, s manjim prekidima, istraživanja traju do danas, pa je poslednjih 25 godina istraženo preko 13. 500 grobova i u muzejske depoe smešteno više od 40.000 predmeta, od toga preko 700 od zlata i srebra. Ime dr Koraća vezuje se, s pravom, za otkrića učinjena poslednjih godina, upotrebu novih metoda rada, ali i za porast interesovanja javnosti za ovaj drevni rimski grad.
- Iskopavanjima su prethodile brojne višemesečne pripreme. Obavljena su snimanja iz aviona kako bi se dobili podaci o razmerama logora. Potom smo geoelektričnom metodom dobili precizne dimenzije celog prostora - neka saznanja o njegovoj veličini su postojala, ali sada smo doznali da su dimenzije tačno 430 puta 380 metara. Posle ovih priprema usledila je još jedna novina, u istraživanje je uključen i georadar, najsavremeniji uređaj kojim se evidentira šta se sve nalazi ispod površine tla. Instrument emituje radarske signale i prima ih nazad, a zatim obrađuje. Stručnjaci su se usredsredili na severni zid logora, odnosno na severnu kapiju. Ovom metodom dobili su ne samo poprečne profile nego i trodimenzionalnu sliku kapije - kaže dr Korać.
Istraživanja su dala izuzetno bogat i značajan arheološki materijal. Pronađene su zanatske radionice, a i peći za pečenje opeke, zatim terme, kupatila koja su bila glavno sastajalište Rimljana. Iskopano je šest bazena, ponegde se naziru i oslikani zidovi sa cvetnim i životinjskim motivima. U središtu termi bile su prostorije za masažu. Kupatilo je bilo parno: topao vazduh je cirkulisao između stubića i zagrevao opeku ispod podnica. Voda je stizala sa izvora, u slobodnom padu, akvaduktom istraženim u dužini od deset kilometara. Pronađene su i svetiljke koje su služile za noćno kupanje.
Iskopan je mauzolej, za koji se pretpostavlja da je grobnica cara Hostilijana, sina cara Trajana Decija, koje je boravio u Viminacijumu tokom 251. godine. Hostilijan nije dugo poživeo, umro je verovatno od kuge i moguće je da je spaljen u mauzoleju. Pronađeno je više grobnica sa izuzetnim freskama, od kojih jedna posebno pleni savršenstvom izrade i lepotom lika devojke koja je pripadala višim društvenim slojevima, na šta upućuju pronađeni delovi zlatnom bojom obrubljene haljine.

Otkrivena je severna kapija utvrđenja, jedna od četiri, što ukazuje na moćni sistem, na lokalitetu je pronađeno i mnoštvo novčića, najviše u grobnicama u koje su polagane sa tri krčaga: za ulje, vino, vodu, i novčićem u ustima - da Haronu plate prevoz na onaj svet.
Ovu legendu iskoristio je dr Korać: posetioce na ulazu u podzemne grobnice dočekuje glumac u crnom plaštu, koji poput Harona traži simboličan danak, što je samo uvod u neponovljiv susret sa freskama i davno minulim svetom.
Niz sličnih detalja, od vodiča obučenih u rimske toge, preko „kamenčića sreće”, poruka ispisanih na komadićima autentične rimske grnčarije koje svi posetioci dobijaju na poklon, pa do hleba - izuzetno ukusnog - spremljenog po originalnom receptu, uz vredne iskopine, obilazak Viminacijuma pretvaraju u nezaboravan čas istorije. Kojem neće prisustvovati samo đačke ekskurzije.
Imajući u vidu da je na turističkim berzama tržište krstarenja u usponu, i da su zahtevi za „alternativnim” destinacijama sve brojniji, a da Dunavom godišnje prođe više od 200.000 turista iz Zapadne Evrope, jasno je zašto je Viminacijum, na rukavcu Dunava, na svega tri kilometra od glavnog plovnog toka, atraktivna lokacija za turiste u godinama, uglavnom akademski obrazovane.
U aprilu 2007, prvi put posle 1.700 godina, u Viminacijum je pristao jedan brod - luksuzna američka „Rečna grofica”, sa turistima koji su se iz Austrije uputili na Crno more. Dr Korać procenjuje da bi do kraja 2009. godine Viminacijum moglo da poseti 120.000 turista.
- Već sada, a u bliskoj budućnosti sve više, Viminacijum je u stanju da izađe na tržište kao atraktivna turistička destinacija koja može da ostvaruje prihode potrebne za što obuhvatnija arheološka istraživanja - kaže dr Miško Korać.

Rimljani protiv uglja
Viminacijum se danas nalazi na prostoru napredovanja površinskog kopa „Drmno”. Imajući u vidu važnost uglja za privredu, mora se naći način da prostor Viminacijuma ipak bude sačuvan u što većem obimu. Projekcijom površin-skog kopa „Drmno” do 2040. godine neće biti ugrožena zona rimskog grada i vojnog logora, ali Viminacijum se prostire na preko 450 hektara površine, i oblasti ovog starog grada su neposredno ugro-žene napredovanjem kopa.

Glavni grad Balkana
Rimski vojni logor i grad nalazi se 12 km od Požarevca. Bio je jedan od najznačajnijih legijskih logora na Dunavu, a izvesno vreme i glavni grad rimske provincije Gornje Mezije, koja je obuhvatala najveći deo Srbije, severnu Makedoniju i deo severozapadne Bugarske. Pod Hadrijanom, grad je stekao visok stepen autonomije koji podrazumeva i nezavisnu gradsku upravu, a za vladavine Gordijana Trećeg dobija i pravo kovanje lokalnog novca. U okvirima rimske uprave bio je to najveći status koji jedan grad može da dosegne. Viminacijum je imao više desetina hiljada stanovnika, dok je logor oko koga je nastao grad imao čak 6.000 vojnika. Atilini Huni razorili su ga 441. godine.

Izvor: Blic
http://www.blic.rs/reportaza.php?id=66599

 

[bigvlada]

Na kasnoantičkom lokalitetu kod Zaječara nova otkrića
Ispod Romulijane otkriven hram
Autor: S. B. | 27.11.2008. - 05:00

ZAJEČAR - Nemački stručnjaci iz Instituta za arheologiju iz Frankfurta na Majni vršili su na kasnoantičkom lokalitetu Feliks Romulijani, kod Zaječara, geomagnetska i geofizička istraživanja najsavremenijom tehnologijom i, zajedno sa našim stručnjacima, došli do neverovatnog otkrića - ispod Romulijane nalaze se monumentalne građevine, površine oko 300 kvadratnih metara.

Pod zemljom je otkriven hram i oko 25 objekata.
- Do sada je smatrano da je Romulijana, mesto gde se rodio rimski imperator Gaj Galerije Valerije Maksimilijan (297-311), bilo selo. Ova otkrića bacaju potpuno novo svetlo na istorijske podatke o Romulijani, ukazujući na to da je reč o rimskom naselju sa svim odlikama tadašnjih gradova - kaže Bora Dimitrijević, direktor zaječarskog muzeja.
Po njegovim rečima, pod zemljom ispod Romulijane otkriven je objekat od čvrstog materijala, najverovatnije hram, i to veći nego što se pretpostavlja, s obzirom na to da ima dva prolaza.
- Tek naredne godine ćemo znati više, kada istraživanja budu nastavljena. Naročito su interesantni objekti kojih ima 25, a čiji su obrisi otkriveni u okolini Romulijane, na 35 hektara - kaže Dimitrijević.
Ova neočekivana otkrića najverovatnije će promeniti celokupnu sliku o tadašnjoj Romulijani, sazidanoj u četvrtom veku nove ere, koja je tek nedavno ušla pod zaštitu Uneska.
Recimo, na zapadnoj strani nalazišta sada su otkrivena i tri objekta koja svojom arhitekturom podsećaju na crkve. Ali, za sada nema dokaza da su to hrišćanski hramovi, jer je otkriće tek u povoju.
- Do kraja decembra potpisaćemo petogodišnji ugovor sa kolegama iz Nemačke o daljem istraživanju Romulijane. Očekujemo da naredne godine nastavimo sa istraživanjem na prostoru između Carske palate i sakralnog kompleksa Magura - kaže Dimitrijević.

Izvor: Blic
http://www.blic.rs/kultura.php?id=67347

 

[bigvlada]

Romulijana kraj Zaječara bila je urbana sredina
Car Galerije nije bio čuvar stoke
Autor: Milena Marjanović | 29.11.2008. - 05:00

GAMZIGRAD - U svetskim arheološkim krugovima do juče se smatralo da je vreme epohalnih otkrića za nama. Međutim, poslednja reč tehnike (geofizička i geomagnetska prospekcija, ili snimanje pod zemljom) dovodi do neočekivanih nalaza. Najnoviji se tiče Carske palate (na listi svetske baštine Uneska od 2007.), blizu Zaječara, gde su izvan zidina Galerijevog letnjikovca detektovani objekti koji su iznenadili stručnjake. Gabariti ovih objekata naučnike navode na pretpostavku da se tu nekada nalazio grad.

O rezultatima petogodišnjih istraživanja (snimanja terena i iskopavanja), razgovaramo sa Borom Dimitrijevićem, direktorom Narodnog muzeja Zaječar, dr Gertom fon Bilov iz Arheološkog instituta u Frankfurtu, i Hansom Diterom Paušom iz agencije „Sensys”, angažovane da pomoću svog instrumenta detektuje šta se nalazi pod zemljom.
- Nakon što je akademik Dragoslav Srejović pronašao natpis „Felix Romuliana”, portrete cara Galerija (trenutno na izložbi „Rim i varvari” u Bonu), Herkula i Jupitera, mozaike… čime je potvrđeno da je palatu podigao rimski imperator, usledila su iščitavanja starih spisa. U Laktancijevim je pronađeno da je Galerije rođen u omanjem selu, nedaleko od Serdike (današnje Sofije), i da je bio „čuvar stoke”. Po svoj prilici to nije tačno, ukazuju upravo detektovani objekti oko palate, a njih je čak trideset. Da je reč o mestu sa gradskim odlikama, govori nam i snimak vodovoda koji, izvesno, selo sebi ne bi moglo da priušti - ističe Dimitrijević.
O tome koji bi to grad mogao biti, Dimitrijević trag nalazi u beleškama kasnijeg rimskog hroničara Pseudo Aurelija, koji piše da je „u oblasti grada Akve (Prahovo), na mestu zvanom Romulijanum, rođen i sahranjen rimski imperator Galerije”, kao i da je mesto „dobilo ime po njegovoj majci Romuli”. Grupu objekata koju su arheolozi upravo pronašli, na zapadnoj strani palate, čine tri crkvice i jedna građevina duga više od 30 metara, a široka deset, sa nastavkom koji „sejalica” (kako arheolozi zovu mašinu pristiglu iz Nemačke) nije mogla da snimi.
- Pretpostavljam da je reč o hramu na osnovu izuzetno debelih zidova koji se na snimku lepo vide, a poznato je da su i Galerije i Romula, njegova majka, po kojoj je dao naziv palati, bili pagani, znači da su poštovali razna božanstva i podizali im hramove - kaže Dimitrijević.
Dosadašnja ispitivanja pomoću najnovije tehnologije arheolozima omogućavaju da vide šta se pod zemljom nalazi, ali ne i da prepoznaju namenu objekata.
Fizičar Hans Diter Pauš objašnjava da „sejalica” radi pomoću magnetskih talasa koje šalje pod zemlju, da je preko Dži-Pi-Esa povezana sa satelitom, što mu omogućuje da ono što usnimi ubrzo vidi na ekranu kompjutera. Instrument je dva metra širok, ima šest polja (detektora), a vuče ga džip. Veoma je skup (oko 60.000 evra) i još nije u masovnoj upotrebi u arheologiji.
Dr Gerta fon Bilov, pak, napominje da ova sprava štedi i novac i vreme, jer istraživanje ubrzava čak osam puta. Upravo zahvaljujući njenom zalaganju, pre pet godina je i potpisan prvi međudržavni ugovor koji je doneo najnovija otkrića.
S nemačke strane, projekat finansira Rimsko-germanska komisija, institucija sa tradicijom dugom 180 godina.

Troškovi investicija na Feliks Romulijani
Prošle godine Feliks Romulijana imala je 32.000 posetilaca, a ove 42.000. Biće ih znatno više kada se započeti poslovi okončaju. Reč je o sledećim investicijama:
1.Rekonstrukciju galerije, opremanje Narodnog muzeja Zaječar, kao i obnovu Radul-begovog konaka, finansira Ministarstvo kulture sa više od 5.000.000 dinara.
2.Vizitorski centar plaća Ministarstvo ekonomije. Centar će se sastojati iz tri celine: prijemne, sa terasom, prodavnicama, atrijumom..., naučnog punkta za koji se očekuje donacija japanske vlade od 50.000 evra; i konaka za arheologe i VIP goste.
3.Konzervacija Carske palate koju radi Republički zavod za zaštitu spomenika namiriće se iz nacionalnog programa, sa 5.000.000 dinara.
4.Sanaciji kule broj 20 i izgradnji kafeterije i galerije Ministarstvo ekonomije je namenilo 6.000.000 dinara.
5.Moderne toalete finansira Ministarstvo ekonomije sumom od 5.000.000 dinara.
6.Konzervaciju mozaika „Dionis” i „Lavirint”, koji će eksluzivno biti izloženi u Narodnom muzeju od 20. decembra, kao i obučavanje arheologa za ovaj vid zaštite, obezbeđuje Ministarstvo za kulturna dobra italijanske vlade.
7.Čišćenje lokaliteta finansirala je Nacionalna služba za zapošljavanje.

Izvor: Blic
http://www.blic.rs/kultura.php?id=67666

 

[bigvlada]

Divlji arheolozi haraju Topličkim krajem
Autor: Beta | Foto:Beta | 08.12.2008. - 10:23

Divlji arheolozi prekopavaju i pustoše vredna arheološka nalazišta u Topličkom okrugu, odnoseći dragocene eksponate i uništavajući kulturno-istorijske spomenike.

Ugroženi su lokaliteti koji datiraju još od pre nove ere, kao i iz antičkog perioda i srednjeg veka. Ta nalazišta su već godinama na meti onih koji žele da se preko noći obogate.
U Narodnom muzeju u Prokuplju kažu da su pojedina nalazišta prekopana i gotovo uništena, te da je teško stati na put ovom kriminalu.
Na udaru divljih kopača se nedavno našlo vizantijsko utvrđenje Gradac na Jastrebcu, gde su lažni arheolozi ostavili pravu pustoš, ogromne rupe, polomljenu keramiku, porušene zidove. Još se utvrđuje šta je sa ovog lokaliteta odneto.
Nedavno je u selu Dedinac kod Kuršumlije, gde se nalazi rimsko utvrđenje, neki čovek kupio obližnju njivu, preorao je i otišao. Posle izvesnog vremena se pojavio sa bakarnom diplomom rimskog vojnika i ponudio je niškom muzeju. Nažalost Muzej nije imao novac da je otkupi.
Arheolog Julka Kuzmanović-Cvetković kaže da ova diploma ima neprocenjivu materijalnu i istorijsku vrednost, jer se iz nje mogu otkriti značajni istorijski podaci o rimskim legijama koje su ovim krajem prošle.
"Divlji arheolozi su dva koraka ispred nas. Oni kopaju i uništavaju sve za sobom. Predmeti koje pronađu najčešće završavaju u privatnim kolekcijama i galerijama u inostrasntvu. Način na koji tragaju za dragocenostima govori da se ne radi o laicima, već o veoma dobro upućenim ljudima", kaže Julka Kuzmanović-Cvetković.
Oni u potragu kreću od legendi, narodnih predanja, istorijskih činjenica i naučnih istraživanja. Veoma dobro su u sve upućeni, uključujući i vrednost onoga što traže i međusobno se štite i čuvaju.
Jelka Kuzmanović-Cvetković kaže da se najčešće traga za rimskim novcem i zlatom.
Šteta koju ovi kopači počine nestručnim prekopavanjem je nenadoknadiva, kao što je to slučaj sa srednjovekovnim objektom Zlata kod Prokuplja.
Na tom lokalitetu je nedavno uništen veoma vredan mozaik. Divlji arheolog je na podu ovog utvrđenja, koji je bio ispod malog sloja zemlje, pronašao mozaik, rasturio ga, njegove delove pokupio u džak i odneo.
Arheolozi iz Narodnog muzeja su ovaj slučaj razotkrili a počinilac ovog dela je osuđen samo na uslovnu kaznu, a vredan mozaik iz rimskog perioda zauvek uništen.
Na teritoriji Topličkog okruga je do sada registrovano više od 20 veoma značajnih kulturno-istorijskih spomenika. Nijedan od tih lokaliteta nije zaštićen pa su divlji arheolozi iz svih krajeva Srbije sve brojniji.

Izvor: Blic
http://www.blic.rs/srbija.php?id=69052

Ovo treba tretirati isto kao i kra]u telekomunikacionih kablova, odnosno kao čin terorizma. Pa neka sledećih 20 godina razmišlja o tome šta je radio.

Dakle, ja nađem Atilu na svojoj njivi i on je onda moj? Mogu da ga iskopam i prodam napolju? Malo sutra, što muzej nije pozvao policiju kada im je ponuđen otkup arheološkog blaga? :bash::bash::bash::bash::bash::bash::bash: