Stari grad je najstariji centralni deo Novog Sada i smešten je na Bačkoj obali Dunava, a ovaj deo grada nazivaju i centar. Deli se na stari centar koji je smešten severno od Bulevara Mihajla Pupina i novi centar koji se nalazi južno od tog bulevara.
Stari grad je osnovan 1694. godine pod nazivom Petrovaradinski šanac ili Racka Varoš. Ovo je deo grada gde je smešten veliki deo kulturnih institucija, Gradska uprava Novog Sada, Skupština AP Vojvodine, Skupština grada Novog Sada, kao i Vlada AP Vojvodine.
Stari grad je osnovan 1694. godine pod nazivom Petrovaradniski šanac ili Racka varoš!
„Gvozdeni čovek“ je smešten pri vrhu fasade kuće koja se nalazi na uglu Njegoševe ulice i Trga Slobode. Negde pred revoluciju 1848. godine, ovaj objekat je bio sedište magistrata. Trg Slobode je jedan od najfrekventnijih delova centra grada i na njemu se održavaju brojna dešavanja od koncerata, malih sajmova turizma, pčelara, promocija vina, a trg je uvek pun građana Novog Sada i turista sa strane tokom dočeka novih godina svakog 31. decembra.
Stari grad okružuje Beogradski kej, Sunčani kej i Kej Žrtava racije, Trg republike, ulice Miloša Bajića, Daničićeva. Zlatne grede, Matice Srpske Nikole Pašića, Hadži Stevića Sterijina, Temerinska, Jovana Subotića, Uspenska, Jevrejska, Bulevar oslobođenja i Bulevar Cara Lazara.
Naselje Stari grad formirano je 1694. godine!
Na mestu gde je zgrada Matice Srpske, pronađen je deo nekropole koji je star negde između 2000-te i 950. godine pre nove ere, a potiče iz bronzanog doba. U nekom prošlom vremenu iz zapisa se može zaključiti da je postojalo naselje Bakša iz perioda između 13. i 17. veka. Po nekim zapisima u ovom naselju su 1554. godine evidentirane dve kuće, 1554. godine 10 kuća, a 1590. godine bilo je formirano naselje od 17 kuća.
Sadašnje naselje Stari grad formirano je najverovatnije 1694. godine u sklopu Podunavske vojne granice. Naselje je tada dobilo naziv Petrovaradinski šanac, ali su ga nazivali i Racka varoš. Negde do polovine 19. veka, formirane su gradske četvrti Rotkvarija, Grbavica i Salajka, a Stari grad se uglavnom širio prema zapadu. Stari grad dobija svoj konačan izgled tek nakon dva rata, kada je nastalo širenje centra Novog Sada prema zapadnom delu.
Naselje Stari grad najstariji je centralni deo Novog Sada!
Deo Starog grada zvao se Mali Liman, ali je postojao i deo koji se nazivao Veliki Liman, a sve do početka 30-tih godina na malom Limanu su rasle vrbe, vodene biljke, livade sa travom, prisutni su bili i sprudovi, a pecaroši su lovili ribe iz čamaca. Uz sam Dunav u pravcu Tvrđave, bio je formiran skup zgrada pod nazivom Bruškanac i malo utvrđenje koje je služilo za zaštitu pontonskog mosta.
Najstariji hotel u Novom Sadu je Hotel Vojvodina, koji datira iz 1854. godine i koji je ujedno bio, ali i ostao kultno mesto Novosađana. Negde oko 100 godina pre izgradnje hotela, tu se svojevremeno nalazila pivara koja je imala više vlasnika, a zna se da su vlasnici bili Maihael Braunraš, Simeon Perišić, Franc Vurmb i Petar Saranda.
Nakon njih vlasnik pivare je bio i Johan Hajl, čija je pivara bila izuzetno popularna u to vreme. Hotel je prvobitno nazvan Hotel Jelisaveta, a građani visoke klase su bili redovni gosti, jer je stvar prestiža upravo bila pojavljivanje u hotelu.
Na vrhu fasade kuće koja se nalazi u strogom centru grada na uglu Njegoševe ulice i Trga Slobode, postavljen je „Gvozdeni čovek“ inače po saznanjima vitez po kome je ovaj objekat i dobio naziv. Rimokatločku crkvu „Ime Marijino“ Novosađani zovu katedrala, mada ona to nije jer se sedište rimokatoličkog biskupa u Bačkoj nalazi u Subotici.
Na vrhu fasade kuće u centru grada stoji „Gvozdeni čovek“
Zmaj Jovina ulica je kroz njenu dugu istoriju uvek bila poznata po brojnim dućanima. Sam naziv ulice menjan je više puta, ali je zanimljivo da je za vreme Austrougarske naziv ulice bio obeležavan tablama na tri jezika. Dužinom cele ulice u neko prošlo vreme radila je pijaca, ali je zbog sve veće ponude Glavna pijaca kako su je zvali premeštena na mesto sadašnje Futoške pijace.
U kućama ove poznate ulice, živele su i brojne poznate istorijske ličnosti Novog Sada. Jedan od najpoznatijih detalja sadašnje ulice je spomenik čuvenom pesniku Jovanu Jovanoviću-Zmaju.
Tanurdžićeva palata je prepoznatljiv objekat koji je smešten na prostoru Starog grada, a nekada davno je smatrana i najmodernijom zgradom u Novom Sadu. Ova palata je bila vlasništvo izuzetno poznatog trgovca tog vremena Nikole Tanurdžića. Može se reći kako je ova zgrada u to vreme predstavljala primer modernog urbanizma, ali primer najvećeg projekta stambene izgradnje koju je lično finansirao Nikola Tanurdžić.
Poznato je i da je kompletna palata izgrađena po idejnom projektu poznatog arhitekte tog vremena Đorđa Tabakovića.
U centru grada nalazi se čuvena Tanurdžićeva palata!
U samom centru grada ponosno stoji spomenik Svetozaru Miletiću koji je postavljen davne 1939. godine. Njegoševa ulica povezuje strogi centar grada sa Trifkovićevim trgom, koji je nekada bio autobusko stajalište za autobuse koji su vozili putnike u više delova grada. Sa Trifkovićevog trga se dolazi do Miletićeve ulice nekada ulice koja je imala naziv Lebarska. Na sredini ulice nalazi se predivno zdanje koje je rađeno po projektu Franca Vorude, izuzetno poznatog arhitekte tog vremena.
Ovaj objekat je sagrađen za potrebe osnivača tadašnjeg kreditnog zavoda Miloša Dimitrijevića, Lazara Dunđerskog i Ljube Stefanovića. Hol ovog impozantnog objekta obiluje velikim brojem baroknih ukrasa, a ulazna vrata ove zgrade formirana su od kovanog gvožđa. Starije generacije znaju da je ugao kod ove zgrade nazivan „Ugao kod zlatnog čoveka“. Zlatni čovek je u suštini figura od pozlaćene bronze koja je postavljena na sam vrh zgrade, a figuru je izradio Đorđe Jovanović novosadski vajar.
„Ugao kod zlatnog čoveka“
Stari grad poseduje zaista veliki broj prelepih objekata koji su dokaz duge istorije ovog dela Novog Sada. Pašićeva ulica kako je građani Novog Sada zovu, poseduje brojne i izuzetno zanimljive istorijske činjenice. U ovoj ulici je smeštena i Matica srpska, najstarija srpska književna, kulturna i naučna institucija. Zadužbina Vladike Platona Atanackovića nalazi se u istoimenoj ulici u blizini Akademije umetnosti. Srpsko narodno pozorište je i najstariji profesionalni teatar Srba osnovan 1861. godine. U Starom gradu su smeštene Uspenska i Nikolajevska crkva, kao i Saborna crkva Svetog Georgija.
Stari grad poseduje sledeće kulturne ustanove: Galeriju Matice srpske, biblioteku Matice srpske, Maticu srpsku, Muzej Vojvodine, Arhiv Vojvodine, Kulturni centar Novog Sada, Vojvođansku akademiju nauka i umetnosti, Muzej savremene likovne umetnosti, Spomen zbirku Pavle Beljanski, Gradsku biblioteku, Pozorište mladih, Radio Novi Sad i druge kutlurne ustanove.
Mogli bi Starom gradu pisati još danima, ali je teško u samo jednom tekstu navesti sve istorijske činjenice, dešavanja i istorijske objekte koji su u ovom delu grada izgrađeni. Predlažemo građanima Novog Sada da prošetaju starim gradom, pažljivo pogledaju ukrase i detalje starih zgrada, spomen ploče i verujemo da ćete otkriti zanimljive priče i detalje istorije najstarijeg dela Novog Sada.
I da napomenemo kako je sadašnji restoran Stara Dalmacija, deo Starog grada i upravo istorija ovog kultnog mesta Novosađana i turista iz regije i celog sveta, doprinosi šarmu najstarijeg dela Novog Sada.
https://restoranstaradalmacija.rs/blog/stari-grad-je-najstariji-deo-novog-sada-6.html
a8dqbse]
